مسئله ترور در دوران مشروطه و تاثیر ترور شجاع نظام مرندی در تحولات آذربایجان

جلوس محمدعلی شاه قاجار بر سریر سلطنت موجب افزایش تقابل بین مشروطه خواهان و مستبدین شد. در این مجادله، وزنه مستبدین دولتی از نظر نیروی انسانی و تجهیزات نظامی بر قوای آزادی خواه مردمی سنگینی می کرد. بدین جهت مشروطه خواهان در برهه های مختلف مبارزات خویش، شیوه ترور را برگزیدند و در این راه حیدر خان عمواوغلی به علت هوش سرشار و توان فنی به کمک ایشان شتافت. وی ضمن ساخت بمب، برنامه عملیات اغلب این ترورها را طراحی و اجرا کرد. این پژوهش بر آن است تا به شیوه توصیفی- تحلیلی با تکیه بر منابع کتابخانه‎ای و اسنادی، ضمن ترسیم اوضاع سیاسی- نظامی آذربایجان در دوره استبداد صغیر و جایگاه شجاع نظام مرندی در جنگ های داخلی آذربایجان درصدد پاسخ به این سوال برآید که ترور شجاع نظام مرندی چه تاثیری بر تحولات انقلاب مشروطه ایران در آذربایجان داشت؟ نتایج این پژوهش نشان می‏دهد که ترور موفقیت‎آمیز شکرالله خان شجاع نظام مرندی- از مهره های اصلی قوای استبداد در آذربایجان- موجب شکستن حصر تبریز گشت و در پی آن راه مهم و استراتژیک تبریز - جلفا بار دیگر گشوده شد. همچنین این ترور زمینه، اهتزاز پرچم مشروطه، در شهرهای شمالی و غربی آذربایجان را میسر ساخت.