تبیین اصول هویت ساز در معماری خانه های طباطبایی و بروجردی

با توجه به انقطاع فرهنگی، اغتشاش و نابسامانی در معماری دوره معاصر این سرزمین، خانه های شکل گرفته در این دوران، پاسخگوی بسیاری از روابط و نیازهای فرهنگی و اجتماعی مردم این مرز و بوم نیست. از این رو شناخت مفاهیم و عناصر هویت ساز در معماری خطه کاشان نقشی بسیار مهم و کلیدی را در روند ساختن مساکن با هویت و پاسخده به نیازهای فرهنگی و اجتماعی ساکنان جامعه امروزی این منطقه ایفا خواهد کرد. در جهت تبیین و شناسایی عناصر و مفاهیم هویت ساز، دو نمونه از خانه های تاریخی در شهر کاشان، با به کارگیری روش کیفی و با رویکرد توصیف و تحلیل محتوا، مورد مطالعه و واکاوی قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصله، عناصر هویت ساز به دو بخش طبیعی و کالبدی تقسیم شدند؛ همین طور مفاهیم هویت ساز نیز تعیین شد، که برخی از این مفاهیم و اصول فکری هم راستا با نظریه های صاحب نظران و برخی دیگر نیز به صورت نسبی همسو با نظریه های صاحب نظران ارزیابی شد. عناصر طبیعی هویت ساز عبارت اند از: آب، باد، نور و گیاه. عناصر کالبدی نیز شامل: ورودی، هشتی، شاه نشین، تالار، ایوان، حیاط مرکزی، دالان رابط، مهتابی، بادگیر و حوضخانه. مفاهیم و اصول فکری تاثیرگذار بر شکل گیری مسکن در شهر کاشان عبارت اند از: درونگرایی، مرکزگرایی، ارتباط معماری با طبیعت، به کارگیری اصول هندسی در شکل گیری فضاها و تصاویر بصری در کالبد، توجه به رعایت سلسله مراتب و ارزش گذاری فضاها در پلان، انعطاف پذیربودن فضاها، تناسب و تعادل در ارتباط معماری با عناصر طبیعی و همساز بودن با بوم و اقلیم منطقه؛ از جمله مواردی بودند که به عنوان مفاهیم قطعی و شفاف در شکل گیری معماری خانه های شهر کاشان مشاهده شد. در ادامه تبیین مفاهیم هویت ساز خانه های شهر کاشان، برخی ویژگی ها و مفاهیم نیز با کیفیت تاثیرگذاری نسبی ارزیابی شد (که به صورت کامل و قطعی نمی توان به عنوان یک اصل هویت ساز شناخت) که عبارت اند از: خودبسندگی یا به کارگیری مواد و مصالح همان منطقه و اقلیم در ساخت بنا، مردم واری یا رعایت تناسب بین اندام انسانی و اندام بنا، شفافیت و تداوم