بررسی تغییرات هدررفت خاک با استفاده از کود مرغی در بازه های زمانی مختلف

سابقه و هدف:

 خاک عامل اصلی تولید مواد غذایی بوده، اما همواره تحت تاثیر تخریب قرار داشته، بنابراین کاهش هدررفت خاک دارای اهمیت زیادی است. با وجود انجام پژوهش های متعدد در زمینه جلوگیری از هدررفت خاک درک کامل این پدیده و کاهش آن راه ی طولانی در پیش دارد. بررسی ها نشان داده است که امروزه مواد افزودنی متنوعی با هدف حفاظت آب و خاک در سرتاسر جهان مورد استفاده قرار میگیرد. افزودنی های آلی موادی هستند که می توانند باعث افزایش نفوذپذیری و کاهش رواناب و هدررفت خاک شوند. تولید رواناب و رسوب تحت تاثیر تغییرات مکانی ویژگی های خاک تغییر می یابند و هم چنین قابلیت خاک در تولید رواناب و رسوب در طی زمان ثابت نیست. بنابراین، نوآوری پژوهش حاضر، بررسی اثر کود مرغی در فرآیند حفاظت آب و خاک بر مولفه های زمان شروع رواناب، ضریب رواناب، هدررفت خاک و غلظت رسوب در دوره های زمانی 24 ساعت، سه، شش، نه و 12 ماه می باشد.

در پژوهش حاضر به منظور اندازه گیری مقدار رواناب و هدررفت خاک از 28 کرت در شرایط آزمایشگاهی با استفاده از تیمار کود مرغی هوا خشک شده استفاده شد. کود مرغی با دو مقدار پنج و 10 تن بر هکتار به کار برده شد که مستقیما در سطح خاک به صورت یکنواخت و با دست پخش گردید. پس از آن آزمایش ها در تیمار شاهد (قبل از کاربرد کود مرغی) و تیمارهای حفاظت شده (بعد از کاربرد کود مرغی) با سه تکرار انجام گردید. آزمایش ها در کرت های شاهد و کرت های حفاظت شده با استفاده از شبیه ساز باران برای شدت بارندگی 50 میلی متر در ساعت و در شیب 20 درصد جهت جمع آوری رواناب و رسوب شبیه سازی شد.

نتایج نشان داد که کود مرغی با دو مقدار پنج و 10 تن بر هکتار در بازه های زمانی مورد مطالعه باعث افزایش زمان شروع رواناب و کاهش ضریب رواناب، هدررفت خاک و غلظت رسوب شد. تیمار کود مرغی 10 تن برهکتار در بازه زمانی 12 ماه بیش ترین تاثیر را بر افزایش زمان شروع رواناب با مقدار 6/19+ درصد، هم چنین بیش ترین میزان کاهش در ضریب رواناب و هدررفت خاک به-ترتیب با مقادیر 11/14- و 00/19- درصد را داشت. در حالی که تیمار کود مرغی با مقدار پنج تن بر هکتار در بازه زمانی 24 ساعت بیش ترین میزان کاهش در غلظت رسوب با مقدار 93/9- درصد را ارایه نمود. نتایج هم چنین نشان داد که اثر جداگانه کود مرغی بر زمان شروع رواناب و هدررفت خاک در سطح 99 درصد و بر ضریب رواناب در سطح 95 درصد معنی دار بود. هم چنین اثر جداگانه بازه زمانی بر زمان شروع رواناب در سطح 99 درصد معنی دار و بر ضریب رواناب، هدررفت خاک و غلظت رسوب غیر معنی دار بود.

افزودنی های آلی می توانند موجب کاهش رواناب و هدررفت خاک شوند. با این وجود، نقش مواد اصلاحی آلی قابل دسترس و دوستدار محیط زیست کمتر مورد توجه قرار گرفته است. هم چنین استفاده از کودهای آلی به عنوان یکی از مطلوب ترین انواع روش ها در کاهش هزینه های استفاده از کودهای شیمیایی و نیز اثرات مخرب آنها بر خاک و محیط زیست می باشد.