بازشناسی عوامل سازنده سلسله مراتب نوری در فضای معماری ایرانی- اسلامی

سلسله مراتب نوری موضوعی فرعی اما بسیار تاثیرگذار در ادراک فضا و خلق تجربه ای ناب در معماری است. سلسله مراتب نوری به درجه بندی نور در فضای معماری اشاره دارد. درجه بندی نور، اولویت های محتویات فضا را مشخص و رتبه بندی می کند و بدین گونه چشم مخاطب را در فضا هدایت می نماید. این موضوع در معماری ایرانی- اسلامی نیز بسیار اهمیت داشته و در ساخت بناها به شیوه های گوناگون از این عامل برای ایجاد فضای خوشایند بهره گرفته می شده است.

ابزار و روش ها:

 به منظور شناسایی عواملی که به ایجاد سلسله مراتب نوری کمک می کردند، از متخصصین حوزه معماری ایرانی- اسلامی به روش دلفی نظرسنجی شد تا در درجه اول عوامل سازنده و سپس نقش آنها را به طور دقیق به عنوان عامل بنیادی، اصلی یا مکمل شناسایی کنند. همچنین در انتها از متخصصین خواسته شد که نقش عوامل را در ایجاد سلسله مراتب نوری با طیف لیکرت 5درجه ای رتبه بندی نمایند و نتایج با آزمون ویلکاکسون تحلیل شدند.

یافته ها:

 عوامل سازنده سلسله مراتب نوری به سه دسته "عناصر نورگیر" (بازشو معمولی و بازشو مشبک)، "ارتباط با واسطه با فضای بیرون" و "تزیینات" قابل تقسیم هستند.

نتیجه گیری: 

متخصصین معتقد به تاثیر چشمگیر "بازشو معمولی" به عنوان "عامل بنیادین" در سلسله مراتب نوری هستند. همچنین "بازشو مشبک" و "فضای معماری" به عنوان عوامل کنترلگر نور، هر دو به عنوان "عامل اصلی" و تزیینات به عنوان "عامل مکمل" برای شناسایی عوامل موثر در سلسله مراتب نوری قابل شناسایی هستند.