بررسی زبان شناختی تشبیهات تربیتی در داستان های قرآنی (با تکیه بر رویکرد استعاره ساختاری لیکاف و جانسون)

نظریه استعاره های مفهومی یکی از بنیادی ترین مفاهیم در حوزه علوم شناختی است که با استفاده از آن قادر به درک مفاهیم انتزاعی هستیم. بر اساس این نظریه که برای نخستین بار توسط لیکاف و جانسون در سال1980معرفی شد، استعاره فقط یک پدیده زبانی نیست، بلکه برخاسته از نظام مفهومی ذهن انسان است و ساختار و درک افراد را شکل می دهد. به دلیل ماهیت انتزاعی مفاهیم دینی، ضرورت درک استعاری در این حوزه ها بیشتر از سایر حوزه ها احساس می شود. از این رو، پژوهش حاضر به بررسی تشبیهات تربیتی در قرآن کریم بر اساس رویکرد استعاره ساختاری می پردازد. بدین صورت که از میان «44» تشبیه قرآنی، «15» تشبیه که بر اساس رویکرد شناختی استعاره ساختاری در داستان های قرآن کریم قابل بررسی بودند، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته اند و سپس به منظور نشان دادن چگونگی عملکرد استعاره ساختاری آیات به صورت طرح واره های مبدا و مقصد ترسیم شده اند. نتایج، اثبات کننده آن است که استعاره ساختاری با برقرار کردن ارتباط بین جنبه انتزاعی تشبیه و جنبه ملموس آن توانسته است مفاهیم انتزاعی را براساس مفاهیم ملموس، ترسیم و درک آن را برای مردم میسر کند. در تشبیهات تربیتی قرآن کریم، معمولا قلمروهای مقصد، انتزاعی تر و قلمروهای مبدا، مفاهیمی ملموس تر هستند، بنابراین زبان، ما را قادر می سازد که در ذهن خویش مفاهیم انتزاعی را بر اساس مفاهیم ملموس درک کنیم.