مقایسه قالب و اندازه بال در ماده های آندرومورف، جینومورف و جنس نر سنجاقک Calopteryx intermedia با استفاده از ریخت سنجی هندسی

در برخی گونه های طیاره مانندها چندشکلی جنس ماده به صورت حضور دو یا چند فرم ریختی ماده در یک جمعیت وجود دارد که علت آن هنوز به طور کامل روشن نیست. به طور کلی، یکی از این فرم ها که آندرومورف (andromorph) نامیده می شود، ازنظر ریختی تا حدودی شبیه به نر است؛ یعنی ازنظر الگوهای رنگ و گاهی حتی از برخی جنبه های ساختاری یا رفتاری به جنس نر شباهت دارد؛ در حالی که فرم ریختی دیگر ماده که جینومورف (gynomorph) نامیده می شود، ازنظر ریختی با نر تفاوت دارد. براساس یافته ها، یک دلیل برای گسترش و ماندگاری این پدیده در طیاره مانندها به طور احتمالی کاهش آزار و اذیت ماده ها از سوی نرها در فصل زایش است. در گونه سنجاقک Calopteryx intermedia Selys, 1887، در لکه بالی نرها و ماده های آندرومورف شباهت رنگی وجود دارد؛ اما فرم های نر و ماده جینومورف در این گونه ازنظر قالب بال دارای دوشکلی جنسی اند و این تفاوت در قالب بال، باعث فرم پرواز متفاوت در نرها و ماده ها می شود؛ بنابراین برای کاهش آزار ماده ها از سوی نرها لازم است آنها دینامیک پرواز نرها را هم تقلید کنند؛ اما این امر با وجود قالب بالی مشابه با نرها ممکن می شود. در این مطالعه، علاوه بر شباهت رنگی لکه بالی نرها و ماده های آندرومورف، شباهت اندازه و قالب بال آنها به یکدیگر نیز بررسی شد؛ بدین منظور تعدادی از نرها و دو فرم ریختی ماده های این گونه، از اطراف رودخانه دالکی در نزدیکی شیراز جمع آوری و به کمک روش ریخت سنجی هندسی با یکدیگر مقایسه شد. نتایج این مطالعه نشان داد جنس نر ازنظر اندازه و قالب بال های جلو و عقب با هر دو فرم ریختی جنس ماده تفاوت معنی دار دارد؛ اما اختلافی از این نظر بین دو فرم ماده وجود ندارد؛ بنابراین به طور احتمالی ماده آندرومورف نمی تواند فرم پرواز جنس نر را تقلید کند و به نظر می رسد آندرومورف ها که لکه بالی تیره رنگ شبیه به نرها دارند، به طور احتمالی نمی توانند سبب گمراه شدن نرها شوند و به طور احتمالی دلیل دیگری سبب وجود و بقای ماده های آندرومورف شده است.