شیوع شناسی و بررسی عوامل خطرساز و حفاظت کننده مزاحمت سایبری با رویکرد تحولی: یک مطالعه مروری روایتی

در این مقاله با رویکردی تحولی به مزاحمت سایبری، میزان شیوع و عوامل خطرساز و حفاظت کننده آن، پرداخته شد. در مطالعه مروری روایتی حاضر که به روش متن پژوهی انجام شد، مقاله هایی که در زمینه مزاحمت سایبری از سال های 2010 تاکنون (2020) در پایگاه های اطلاعاتی Google Scholar ،ScienceDirect ، Elsevier،Scopus ،ProQuest ،Springer ،PubMed  منتشر شده بودند با جستجوی کلیدواژه های Cyberbullying، Cyber-aggression، cyber-victimization، Cyberbullies، Cybervictims، Cyberbully-victims، Cyber-harassment و Cyber violence استخراج شدند. از مجموع 812 مقاله گردآوری شده، 54 مقاله شامل مقاله های پژوهشی، مروری و فراتحلیل در حوزه میزان شیوع مزاحمت سایبری و عوامل موثر بر آن در سنین مختلف، انتخاب و به صورت کیفی و مبتنی بر استنتاج محقق از منابع و متون، تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نشان داد گرچه عوامل حفاظت کننده و خطرساز فردی-شخصیتی، اجتماعی، تحصیلی و خانوادگی زیادی وجود دارند که با مزاحمت سایبری، در طیف گسترده ای از سنین مرتبط اند؛ ولی، پژوهش ها برای سال های ابتدایی و بزرگسالی محدود هستند. همچنین، به عوامل حفاظت کننده کمتر از عوامل خطرساز توجه شده است. با توجه به وسعت و تنوع مزاحمت های سایبری در سنین مختلف، سیاست ها و برنامه ها باید با تفاوت های تحولی در ماهیت و شیوع مزاحمت سایبری و همچنین، عوامل خطرساز و حفاظت کننده که مربوط به گروه های سنی خاص هستند، هم خوانی داشته باشد.