وجدان جمعی نیروی سازنده قانون اخلاقی

اهمیت مفهوم نظم عمومی در فرآیند قانون گذاری، ما را ناگزیر از شناسایی و تبیین آن می کند. به صورت سنتی نظم عمومی با مفهوم اخلاق حسنه پیوند خورده است. با این حال بررسی ها نشان می دهد که نمی توان مفاهیم نظم عمومی و اخلاق حسنه را به یکدیگر تقلیل داد. ما نیازمند مفهوم جدیدی هستیم که بتواند جامعیت مصادیق را به همراه داشته باشد و به همان نحوی که چتر خود را بر سر مصادیق مشترک نظم عمومی و اخلاق حسنه می گستراند، قادر به شناسایی مصادیق برون اخلاقی نظم عمومی نیز باشد. به نظر می رسد با این توضیح که نظم، پدیده ای خودجوش و نه سازمانی است، می توان وجدان جمعی را به عنوان مرجع اعلام نظم عمومی شناسایی کرد. وجدان جمعی از طریق گفتگوی عمومی شکل می گیرد و دولت صرفا مرجع اجرای آن خواهد بود.