بررسی تطبیقی احکام مربوط به فرزند خواندگی در حقوق ایران

فرزندخواندگی نهادی فقهی-‌‌حقوقی است که‌ طبق آن رابطه خاصی میان فرزندخوانده، پدرخوانده و مادرخوانده به‌وجود می‌‌آید، این موضوع در طول تاریخ سابقه‌ای نسبتا طولانی‌ دارد‌ و در‌ ادوار مختلف با اهداف گوناگون و اشکال متفاوت مورد توجه قرار گرفته‌ است‌. امروزه‌ در متون حقوقی سعی بر آن بوده که به نحوی تفسیر صحیحی را‌ از‌ این‌ پیوند در جامعه بنا نهد تا با توجه به نیازهای جامعه بتواند تا حدودی‌ پاسخ‌گوی این نیازها باشد به گونه‌ای که تناقضی را با داشته‌‌های‌ فقهی‌ نیز رقم نزند. بر اساس‌ فقه اسلامی‌ فرزندخواندگی پذیرفته نیست. لیکن توجه به ایتام و کودکان بی‌سرپرست مقبول شارع‌ است. لذا قانون ‌‌داخلی‌ ایران‌ بجز برای اقلیت‌های مذهبی، فرزندخواندگی را به رسمیت نشناخته و نهادی مستقل را به ‌عنوان سرپرستی کودکان بدون سرپرست ایجاد کرده است. این مقررات تا حد زیادی با مقررات کنوانسیون حقوق کودک در‌ مورد فرزندخواندگی هماهنگ است. با‌ بررسی قوانین حقوقی این‌ نتیجه حاصل می‌‌شود که در نظام حقوقی‌ اسلام‌ نسب منحصرا از طریق ولادت مشروع ایجاد می‌‌شود و رابطه واقعی فقط در نسب‌ خونی‌ وجود دارد، رابطه فرزندخواندگی، حقیقی‌ نیست.‌ در‌ نتیجه طفل به‌ صورت‌ مجازی به خانواده پذیرنده‌ منتسب‌ می‌‌گردد. در قانون مدنی ایران به تبعیت از فقه اسلامی‌ فرزندخواندگی به رسمیت شناخته‌ نشده‌ و تا اواخر سال 1353 جایگاه قانونی‌ نداشت‌ ولی با‌ توجه‌ به‌ لزوم حمایت از اطفال‌ بی‌سرپرست در این سال قانونی با عنوان «حمایت از اطفال بی‌سرپرست» تصویب گشت. اما‌ پس‌ از گذشت سال‌ها قانون جدید مصوب‌ 1392 با‌ عنوان ‌«قانون‌ حمایت از کودکان‌ و نوجوانان‌ بی‌سرپرست و بدسرپرست» برگی جدید در این باب باز نمود و از یک سری محدودیت‌های موجود بر‌ سر‌ راه‌ این مساله گذر کرد، و به سمتی حرکت‌ نمود‌ که‌ سعی‌ بر‌ آن دارد که چتری حمایتی بر آینده ایتام و کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست بگستراند. هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی احکام مربوط به فرزندخواندگی در فقه اسلامی‌ و حقوق ایران بپردازد. با توجه به نتایج پژوهش حاضر مشخص شد که پذیرش فرزند از جانب خانواده‌هایی که به دلایلی صاحب فرزند نمی‌‌شوند هیچ گونه رابطه نسبی ایجاد نمی‌‌کند و به این ترتیب حکم مسایلی همچون محرمیت فرزندخوانده، نفقه، ارث بری و غیره روشن می‌‌شود.