جغرافیای انسانی شیعه در آستانه دوران غیبت

در قرن چهارم هجری و در آستانه غیبت امام دوازدهم، شیعیان در بلاد و شهرهایی از جهان اسلام می زیستند که اطلاعات ما از آنها به سبب عدم توجه منابع تاریخی به مقوله جغرافیایی انسانی، کاملا محدودند و از خلال منابع گوناگون تاریخی، جغرافیایی، رجالی و حدیثی، تنها می توان به آگاهی های اندکی در این خصوص دست یافت. بررسی این موضوع از آن نظر حایز اهمیت است که از جایگاه و موقعیت اجتماعی شیعیان در جهان اسلام و تاثیرات آن بر تحولات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی عالم اسلامی شناختی بهتر و دقیق تر در اختیار محقق قرار می دهد.