ارزیابی منظر صوتی در قلمرو اماکن مقدس، مورد مطالعاتی: بافت پیرامون حرم مطهر حضرت معصومه (س)

مناظر صوتی به عنوان بخشی از کیفیت های سازنده قلمرو اماکن قدسی با قابلیت های متمایز ادراکی، رفتاری، اجتماعی و نمادین، نقش مهمی در آمادگی ذهنی زایران در سلسله مراتب تشرف به این اماکن دارند؛ از این رو طراحان و برنامه ریزان شهری با مدیریت صحیح منظر صوتی در انطباق با ارزش های زمینه، می توانند در غنای محیطی این قلمروهای قدسی و معنوی، ایفای نقش نمایند. امروزه تنزل اصوات خوشایند و غلبه اصوات ناخوشایند در حوزه بلافصل حرم مطهر حضرت معصومه (س)، منظر صوتی فرهنگی آن را نیازمند توجهی مضاعف نموده است؛ در این راستا، هدف نوشتار حاضر ارزیابی منظر صوتی قلمرو پیرامون این حرم مطهر می باشد. به منظور نیل به این هدف، از رویکرد آمیخته (کیفی و کمی) و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی در پژوهش کاربردی حاضر استفاده شده است. ارزیابی کیفی منظر صوتی این قلمرو با استفاده از تکنیک آواگردی و ارزیابی کمی با برداشت تراز معادل مواجهه ی صوت (Leq) توسط دستگاه ترازسنج صوت SLM مدل TES 1358 در دو بازه زمانی روز و شب صورت پذیرفته است. بر اساس یافته های تحقیق به لحاظ کمی، میانگین تراز فیزیکی مواجهه با صوت در دو بازه زمانی شب و روز، بالاتر از استانداردهای ذکرشده مصوب کمیسیون عالی محیط زیست ایران است که مقادیر عددی بیش تری را ساعات روز در قیاس با شب به خود اختصاص می دهند. میانگین تراز صوتی روزانه و شبانه ی عرصه های تشرف پیاده مدار همچون پیاده راه بهار، پیاده راه ارم، پیاده راه انقلاب و محدوده ی حرم مطهر در میدان آستانه و میدان امام خمینی،  وضعیت مطلوب تری در قیاس با سایر عرصه ها دارد و محورهای امام موسی صدر، طالقانی و به خصوص میدان مطهری،  بالاترین مقادیر  میانگین تراز صوتی روزانه و شبانه را به خود اختصاص داده اند. همچنین در ارزیابی کیفی با توجه به نقش و روحیه معنوی و مذهبی این قلمرو، نشانه های صوتی مذهبی و فرهنگی متعددی قابل شناسایی است که حرم مطهر به عنوان اصلی ترین نشانه صوتی این قلمرو محسوب می شود اما غلبه نوفه و اصوات آنتروفونی، هویت نشانه های صوتی مذهبی و فرهنگی این قلمرو را تحت الشعاع قرار می دهد؛ همچنین اصوات ژیوفونی و بایوفونی متناسب با زمینه در عرصه های تشرف، سهم ناچیزی از اصوات خوشایند را به خود اختصاص می دهند.