«سفر» و «زیارت» در ادیان: مطالعه تطبیقی

بیشتر محققان غربی زیارت را در مفهوم اخص و دینی آن سفر زایر به مکان مقدس با انگیزه دینی و در مفهوم گسترده تر با انگیزه غیر دینی نیز تعریف کرده اند، اما برخی ادیان همچون مسیحیت، اسلام و آیین سیک بر حضور قلبی زایر نزد مزور نیز تاکید کرده اند و اصرار بیش از حد بر سفر ظاهری را ضروری ندانسته اند. با سیری در سپهر معانی مختلف لغوی و اصطلاحی زیارت در ادیان ، سفر رکنی از ارکان زیارت است. در مجموع، سفر دو نوع است: سفر آفاقی و سفر انفسی. زایر چه سیر ظاهری داشته باشد و چه سیر درونی، چه با سفر فیزیکی در مکان مقدس حاضر شود و چه در سیر انفسی به وصال معشوق رسد، در هر دو صورت این حضور و رسیدن نیازمند طی سفر است. تبیین جایگاه سفر در زیارت برای متولیان اماکن دینی از دو بعد حایز اهیمت است: در بعد ظاهری باید تمام ملزومات و امکانات مورد نیاز زایر در سه مرحله پیش از سفر، حین سفر تا رسیدن به مکان مقدس، و بعد از سفر را فراهم نمایند. در بعد باطنی نیز باید به تزکیه درونی زایر و ادب حضور نزد مزور توجه کنند.