وکلای خمسه؛ نقش پنج وکیل اصلی شبکه وجوه شرعیه در نهضت امام خمینی (ره)

استفاده ائمه شیعه از شبکه از وکالت در جمع آوری و مصرف وجوه شرعی، را مورخان توصیف کرده اند.شبکه وکالت در این عهد، افزون بر کارکرد اقتصادی، کارویژه های علمی، اجتماعی، سیاسی و مبارزاتی داشت. وکلا در دوره ای که امامان شیعه تحت فشار حکومت بنی عباس قرار داشتند، نقش مهمی در انتظام و سر و سامان یافتن امور شیعیان ایفا کردند. در عصر غیبت، شبکه وکالت در اختیار فقیهان قرار گرفت و دوره ای دیگر در تاریخ آن آغاز شد. این شبکه حلقه واسط فقها و پیروان تشیع در بسیاری از امور بود. کارکرد مالی شبکه وکالت به ویژه از منظر سامان یافتن امور شیعیان اهمیت خاص دارد که تحت نظارت و مدیریت فقها صورت می پذیرد. پژوهش در چگونگی کارکرد این شبکه در دوره های تاریخی می تواند به فهم بخش مهمی از تحولات تاریخی جوامع شیعه کمک کند؛ به ویژه آن که جوامع اغلب مستقل از حکومت ها بوده اند. این موضوع درباره نهضت امام خمینی و شبکه وکلای ایشان اهمیت ویژه ای دارد. در این نوشتار منظور از شبکه وکلاء ساختار سلسله مراتبی از نمایندگان مورد وثوق امام خمینی هستند که از جانب ایشان مسئولیت و اختیار تحویل و ارسال وجوه یا مصرف آن در موارد مشخص را بر عهده داشتند. این ساختار در ایران و دیگر نواحی شیعه نشین همجوار آن گسترده بود. در نوشتار حاضر فعالیت نمایندگان رده بالا و لایه اول این شبکه، محدودیت ها و شیوه کار آنها بر اساس اسناد ساواک مورد بررسی قرار گرفته است.