مطالعه ترکیب پذیری و هتروزیس صفات مهم گوجه فرنگی با استفاده از روش تجزیه دای آلل

به منظور مطالعه ترکیب پذیری عمومی و خصوصی و هتروزیس شش لاین گوجه فرنگی، از یک طرح دای آلل 6×6 استفاده شد. والدین تلاقی ها، لاین های 486(P1)، 208 (P2)، 6/151 (P3) Kim  (P4)، 1010 (P5) و 542 (P6) با ویژگی های متفاوت از نظر عملکرد و سایر صفات مورد مطالعه بودند که از بخش سبزی و صیفی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور تهیه شدند. والدین به همراه 15 دورگ F1 حاصل از تلاقی های دای آلل یک طرفه آنها (در مجموع 21 نژادگان) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین در بهار سال 1399 کشت و صفات عملکرد میوه، تعداد میوه در بوته، وزن میوه و درصد مواد محلول اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس داده ها در قالب روش دوم گریفینگ با فرض والدین ثابت نشان داد که تفاوت بین نژادگان ها و همچنین تفاوت بین ترکیب پذیری عمومی والدین و خصوصی دورگه ها در تمامی صفات معنی دار بود که نشان دهنده نقش هر دو اثر افزایشی و غیر افزایشی ژن ها در توارث صفات بود. نسبت بیکر و نیز نسبت هانگ و هالند برای تمامی صفات مورد مطالعه نیز بین نیم تا یک به دست آمد که نشان دهنده نقش هر دو اثر افزایشی و غیرافزایشی ژن ها با سهم بیشتر اثر افزایشی در کنترل تمامی صفات بود. مقایسه والدین و تلاقی ها نشان داد که لاین Kim برای صفات عملکرد میوه و تعداد میوه در بوته، لاین 1010 برای وزن میوه و لاین 468 برای درصد املاح محلول، دارای بالاترین ترکیب پذیری عمومی مثبت و معنی دار و تلاقی 1010 × 6/151 برای صفات عملکرد میوه و وزن میوه، تلاقیKim × 542  برای تعداد میوه در بوته و تلاقی 6/151 × Kim برای درصد املاح محلول دارای بالاترین ترکیب پذیری خصوصی مثبت و معنی دار بودند. در مجموع نتایج این آزمایش نشان داد که تلاقی های 208×6/151 و 6/151×1010 برای عملکرد میوه، 1010×542 برای تعداد میوه در بوته و 208×6/151 برای درصد املاح محلول، بالاترین میزان هتروزیس مثبت و معنی دار را نسبت به والد برتر خود داشتند و ارزشمندترین تلاقی ها در این آزمایش بودند، اما برای صفت وزن میوه، فقط تلاقی 468×6/151 دارای هتروزیس مثبت و معنی دار نسبت به متوسط والدین بود.