آسیب شناسی حکومت اسلامی در سیره نبوی

مقصود از آسیب شناسی حکومت، شناخت و تحلیل آسیب های بالقوه یا بالفعلی است که در مبانی، ساختار یاکارکرد حکومت ایجاد می شود. سیره نبوی از دقت در شناخت آسیب های حکومت در ابعاد مختلف حکایت می کند. حکومت اسلامی همانند هر حکومت دیگر و همانند تمدن ها، ممکن است تولد، جوانی، پیری و دوران زوال داشته باشد. رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله همواره مردم را از آسیب های حکومت آگاه نموده اند. تا در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی اجتماعی و قضایی با مشکلات کمتری رو به رو شوند و در صورت مواجهه بر آنها غالب آیند.
رسول اکرم صلی الله علیه وآله هیچ گاه به سیاست اصالت ندادند، بلکه برعکس، همواره سیاست را تابع اخلاق و معنویت دانسته اند. اسلام عمدتا براساس اخلاق و معنویت و فرهنگ در مدت زمانی کوتاه به قدرتی بزرگ تبدیل شد. پیامبرصلی الله علیه وآله از طرفی مسئولان و زمامداران را از آسیب های سیاسی برحذر می دارند و از طرف دیگر مردم را ناظر و حاضر بر اعمال ایشان معرفی می کنند. مردم از طریق «نصیحت ائمه مسلمین» هم ساز و کار اطلاع رسانی به ایشان را دارند، و هم بر قدرت سیاسی کنترلی همراه با ضمانت اعمال می کنند. اشراف و طبقه مرفه جامعه علاوه بر محافظه کاری سیاسی، منشا آسیب های اقتصادی برای حکومت اسلامی هستند. عدالت اقتصادی تنها در سایه ریشه کن کردن فقر و تراکم ثروت و مبارزه با مترفان امکان پذیر است. پیامبرصلی الله علیه وآله با طرح اصل مساوات و عدالت اجتماعی با کلیه مظاهر شرک مبارزه کردند. مردم در تصدی امور اجتماعی و در برابر قانون مساوی هستند و از این جهت هیچ کس بر فرد دیگر برتری ندارد. اعضای جامعه همچون اعضای بدن از یکدیگر متاثر می شوند و بدین صورت جامعه اسلامی کل واحدی را تشکیل می دهد. هر چند پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله موفق به ایجاد تشکیلات قضایی منسجم و مفصلی نشد، اما راهبردهایی کلی در این زمینه ارائه کرد که براساس آن می توان مهم ترین آسیب های قضایی از دیدگاه ایشان را استنتاج نمود. مهم ترین آسیب قضایی از دیدگاه وی، انحراف از احکام الهی و تحت الشعاع قرار گرفتن اصل عدالت است.