مقصود از موافقت و مخالفت حدیث با قرآن در روایات عرض

در احادیثی از معصومان علیهم السلام، عرضه روایات بر قرآن کریم یکی از راه های بازشناسی روایات صحیح از غیر آن شمرده شده است. این احادیث با عنوان «روایات عرض» شناخته می شوند. این مقاله با روش مطالعه تحلیلی و با هدف تبیین مفاد روایات عرض، به بررسی متن روایات یاد شده می پردازد و با تحلیل متن روایات و دیدگاه دانشمندان در این زمینه، به برخی سؤالات پاسخ می دهد.
با توجه به متن روایات عرض، مراد از «کتاب» که معیار سنجش روایات قرار گرفته، قرآن است و شامل سنت و برهان های عقلی نمی شود. روایتی در ترازوی قرآن وزن سنگین تری دارد که مخالف قرآن نباشد. بر اساس یافته های این مقاله، اقسام روایت مخالف با قرآن بر سه دسته اند: 1. مخالفت به صورت تباین؛ 2. مخالفت با اصول کلی مستخرج از آیات قرآن؛ 3. مخالفت به تباین جزئی که قسم اخیر، مخالف محسوب نمی شود.
عرضه حدیث بر قرآن، اختصاص به صورت تعارض دو خبر با یکدیگر ندارد، بلکه هر حدیثی را باید به قرآن عرضه کرد. اخبار عرض به لحاظ مضمون نیز دو دسته اند: بیانگر انکار صدور روایت مخالف کتاب از معصومان علیهم السلام و بیانگر نفی حجیت روایات مخالف کتاب.