تاملی بر دیدگاه ابن سینا و شیخ اشراق در اصالت وجود یا ماهیت

مسئله اصالت وجود یا ماهیت یکی از مهم ترین مسائل فلسفی می باشد که اگرچه به طور مستقل اززمان میرداماد و ملاصدرا مطرح شده است، اما محتوا و مبانی آن را می توان در اندیشه فیلسوفانپیشین نیز سراغ گرفت؛ بدین لحاظ، در این مقاله، سعی داریم تا این مسئله را از دیدگاه ابن سینا وشیخ اشراق به عنوان نمایندگان مکتب های فلسفی مشاء و اشراق بررسی کنیم. بنابراین، پرسشاصلی پژوهش حاضر این است که دیدگاه ابن سینا و شیخ اشراق در این باره چیست؟ مدعای مقالهاین است که: اگرچه شیخ اشراق کلام ابن سینا در مورد عروض وجود بر ماهیت را عروض خارجیفهم کرده و با انتساب قول به زیادت ذهنی و خارجی وجود بر ماهیت به مشاء، خود به نفی زیادتخارجی وجود بر ماهیت پرداخته و آن را به گونه ای نفی کرده که به نفی زائد یعنی وجود منتهی گشته(و در نتیجه، شیخ معتقد شده که ماهیت امر متحقق خارجی و اصیلی است که منشا انتزاع مفهوموجود می گردد، و بدین لحاظ، مجعولیت ذاتی از آن ماهیت می باشد)؛ اما این انتساب باطل است،زیرا ابن سینا با ملاحظات دقیق خویش بر عروض ذهنی و نه خارجی وجود بر ماهیت تاکیددارد. بدین لحاظ، ابن سینا به تحقق خارجی و اصالت وجود تصریح کرده و جعل و علیت را نیز ازشئون وجودی دانسته است.