شرطه الخمیس و ارزش حدیث شناختی آن

از روزگاری که نصر بن مزاحم منقری(م212ق/827م) وقعه صفین و ابن سعد(م230ق/ 845م) الطبقات را نوشته اند تا به امروز، همواره پدیدآورندگان آثار تاریخی، حدیثی و رجالی از گروهی از یاران امام علی بن ابی طالب علیه السلام در دوره خلافتش (35 40ق) با عنوان «شرطه الخمیس» یاد کرده اند؛ اما هیچ یک از آن منابع، آگاهی روشنی درباره این گروه و فعالیت هایشان به دست نداده اند. از این رو، این پرسش ها برای ما مطرح می شود که: شرطه الخمیس چگونه سازمانی بوده و ماموریتش چه بوده است؟ چرا آنان را به این عنوان خوانده اند؟ از آن جمع به ظاهر انبوه، چند تن در شمار راویان حدیث هستند و از همه مهم تر، بررسی درباره مدلول عبارت مزبور چقدر در مطالعات حدیث شناختی کاربرد و تاثیر دارد؟ نگارنده در این مقاله کوشیده است با مطالعه و مقایسه اسناد و مدارک موجود در این باره به پاسخ برخی از آن پرسش ها دست یابد. در نتیجه پژوهش حاضر، می توان گفت که با وجود تلاش رجال شناسان برای استفاده از این عنوان در توثیق و تعدیل راویان، توصیف جمعی از اصحاب به این عنوان، تاثیر عملی چشمگیری در مطالعات حدیث شناختی ندارد.