ارزیابی ریسک خطوط لوله انتقال نفت و گاز بر مبنای روش Bow-tie فازی شده

امروزه 60% از منابع انرژی در دنیا را نفت و گاز تشکیل می دهد. حمل و نقل نفت خام و محصولات آن به روش های مختلفی انجام می شود که از این میان بیش ترین سهم انتقال، بر عهده لوله های انتقال می باشد. با توجه به گستردگی خطوط در مناطق مختلف تاسیساتی و یا حتی مسکونی و هم چنین پتانسیل بالای آسیب پذیری، ایمنی خطوط لوله و رعایت اصول مدیریت ریسک آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. یکی از روش های تعیین سطح ایمنی، ارزیابی ریسک به روش Bow-tie است. روش Bow-tie یک روش کیفی نیمه کمی است که داده های آن از طریق نظرسنجی از متخصصین اجراء می شود.
در این تحقیق از روش Bow-tie در تلفیق با منطق فازی با به کارگیری روش مقیاسی لیکرت جهت کمی سازی داده های کیفی(زبانی) به منظور کاهش عدم قطعیت ارزیابی ریسک خطوط لوله شماره 10 گاز آماک و 12 نفت بنگستان استفاده شد، به طوری که ابتداء عوامل تاثیرگذار بر ایمنی خطوط انتقال از طریق تهیه چک لیست مشخص گردید و سپس با استفاده از روش ذکر شده اقدام به ارزیابی ریسک خطوط لوله مورد مطالعه شد.
یافته های تحقیق نشان داد که عوامل آسیب شخص ثالث ، نقص اولیه در مواد و ساخت خط لوله با احتمال شکست 0484/0 دارای بالاترین درصد اهمیت ( معادل 32/12 %) در تخریب خط لوله های انتقال گاز و نفت می باشند. افزون بر این، اثرات سمی و آسیب محیط زیست با احتمال رخداد 00327/0 ، از بارزترین پیامدهای ناشی از نشت نفت و گاز از خطوط لوله های انتقال بر اساس روش درخت پیامد هستند. براین اساس و با لحاظ مهم ترین عوامل موثر شناسایی شده در تخریب خطوط انتقال گاز و نفت و اصلی ترین پیامد ناشی از آن ها، اقدام به ارایه دستورالعمل بهینه کاهش پیامدهای بالقوه و کنترل آن ها با تاکید بر حذف علل احتمالی آن ها شده است.