هستی شناسی خیال در فلسفه اسلامی

فارابی متخیله و خیال را یک قوه می داند؛ ازاین رو در گفته های وی تعبیر خیال بسیار اندک به کار رفته است. در سخنان ابن سینا خیال و متخیله با بسامد برابر به کار رفته است. سهروردی در برخی آثارش طبق مشهور، خیال و متخیله را دو قوه با دو کارکرد متفاوت دانسته است، ولی در حکمت اشراق، آشکارا خیال، متخیله و واهمه را یک قوه دانسته که به اعتبار مختلف نام های گوناگون به خود گرفته است. گرچه صدرا در آغاز، درباره خیال و متخیله همانند مشهور آنها را دو قوه دانسته است، ولی ازاین رو که مراتب ادراک را متناظر به عوالم هستی منحصر در سه عالم می داند، درنهایت در نگاه او نیز باید خیال و متخیله یک قوه به حساب آید. مقاله پیش رو پس از بررسی تفاوت خیال و متخیله در سخنان فیلسوفان، با تکیه و تاکید بر دیدگاه چهار فیلسوف برجسته از سه نظام فلسفی رایج درمیان مسلمانان، می کوشد به مسئله تحقیق یعنی هستی شناسی خیال پاسخ دهد.