اثرات تشکیل بازارهای آب منطقه ای بر تعادل بخشی عرضه و تقاضای آب آبیاری در منطقه سیستان

بازارهای آب منطقه ای به عنوان ابزارهایی اقتصادی سبب توسعه تمرکززدایی و تخصیص بهینه منابع آب بین کشاورزان می شوند. به همین منظور، در این مطالعه اثرات تشکیل بازارهای آب منطقه ای در سیستان مورد بررسی قرار گرفت و پتانسیل انتقال آب تحت شرایط کم آبی در سطح این منطقه ارزیابی شد. برای این منظور از یک سیستم مدل سازی اقتصادی-هیدرولوژیکی مشتمل بر مدل برنامه ریزی ریاضی مثبت (PMP) و رهیافت تابع تولید باکشش جانشینی ثابت (CES) استفاده شد. داده ها و اطلاعات موردنیاز در این تحقیق از نوع مقطعی و مربوط به سال زراعی 95-1394 هستند که با مراجعه به ادارات ذیربط در منطقه سیستان جمع آوری شدند. سیستم مدل سازی هیدرواقتصادی ارائه شده در محیط نرم افزاری GAMS 24. 7 حل شد. نتایج نشان داد که با برقراری بازارهای آب منطقه ای در سطح منطقه سیستان، افزون بر ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آب آبیاری و متعادل شدن داد و ستد آب بین مناطق مورد مطالعه، سطح زیرکشت محصولات گندم و جو آبی نسبت به شرایط عدم وجود بازار آب افزایش و سطح زیرکشت یونجه، پیاز، هندوانه و خربزه کاهش می یابد. این امر امکان توسعه اراضی فاریاب را تا حد 23/4 درصد نسبت به شرایط سال پایه فراهم می کند. مجموع سود ناخالص کشاورزان سیستانی نیز در شرایط استقرار بازارارهای آب منطقه ای بهبود یافته و از 22039 به 23242 میلیون ریال تغییر می کند. در پایان با توجه به نقش حمایتی و سازنده بازارهای آب منطقه ای، مهیا کردن زمینه لازم برای برقراری و استفاده بهینه از این نوع مکانیسم ها در منطقه سیستان و سایر مناطقی از کشور که دارای منابع آبی مشترک هستند، پیشنهاد شد.