تحلیل کمی بازخورد پوشش گیاهی بر وقوع گرد و غبار در اکوسیستم های مناطق خشک (مطالعه موردی: استان اصفهان)

پدیده گرد وغبار یکی از عوارض ثانویه اکوسیستم های مناطق خشک و نیمه خشک است. این پدیده ناشی از بازخورد سیستم در مقابل عوامل متعدد فشار و تخریب می باشد. یکی از مهم ترین ارکان اکوسیتم ها پوشش گیاهی آن است. از آنجا که عامل پوشش گیاهی منعکس کننده عوامل متعدد در اکوسیستم است، لذا می توان با مطالعه رابطه تغییرات آن با سایر عوامل نظیر پدیده گرد و غبار به اثر متقابل عوامل پی برد. در این تحقیق به بررسی تاثیر پوشش گیاهی بر وقوع پدیده گرد و غبار در استان اصفهان طی دوره مطالعه 2016-2000 با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و شاخص پوشش گیاهی نرمال شده پرداخته شده است. برای انجام تحقیق، داده های تعداد وقوع گرد و غبار در ایستگاه های سینوپتیک استان برای دوره مورد مطالعه از سازمان هواشناسی دریافت و فراوانی روزهای گرد وغبار هر ایستگاه در هر سال استخراج گردید. با استفاده از روش کریجینگ، روزهای گرد وغبار استان پهنه بندی گردید. نقشه پوشش گیاهی استان نیز برای هرسال و بر اساس شاخصNDVI تیرماه هرسال از تصاویر سنجنده MODIS تهیه گردید. تحلیل رگرسیونی داده های گرد وغبار سالانه و شاخص پوشش گیاهی نیز به منظور تحلیل کمی تاثیر پوشش گیاهی بر وقوع گرد و غبار انجام شد. نتایج پهنه بندی نشان داد که تعداد وقوع گرد و غبار در سال های اخیر نسبت به گذشته افزایش و سال های 2011 و 2007 به ترتیب با مقادیر 496 و 67 روز، بیشترین و کمترین تعداد گرد وغبار در طول دوره می باشند. همچنین ایستگاه نایین و اصفهان (فرودگاه) به ترتیب با 914 و805 روز بیشترین و گلپایگان و داران با 91 و111 روز کمترین میزان وقوع گرد و غبار را داشته اند. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد وقوع گرد و غبار مربوط به شرق و مرکز استان و کمترین مربوط به بخش های دیگر استان است. پوشش گیاهی نیز در طی دوره مورد مطالعه در شرق و مرکز استان کمترین مقدار بوده است. مقدار NDVI نیز در سال های 2011،2013 و2015 کمترین مقدار بوده و بین 69/0تا 19/0- تغییر داشته است. نتایج تحلیل رگرسیونی نیز نشان داد که فراوانی وقوع گرد وغبار با پراکنش پوشش گیاهی ارتباط نزدیکی دارد و با کاهش پوشش گیاهی، بر تعداد وقوع گرد و غبار افزوده می شود. به طورکلی عامل پوشش گیاهی با همبستگی معنی دار در سطح خطای کمتر از 5 درصد، 78 درصد از تغییرات پدیده گرد و غبار را تبیین می کند. بنابراین مدیریت اکوسیستم ها و بالاخص پوشش گیاهی در پدیده گرد وغبار موثر است.