تحلیل هستی شناختی واقعیت های اعتباری

وقتی درباره امور رایج زندگی سخن می گوییم، گفتار ما مملو از بیان اموری است که اگر بخواهیم واقعیت فلسفی آنها را نشان دهیم، با پرسش های دقیقی مواجه می شویم که قبلا کمتر به آنها توجه شده است؛ اموری که سرتاسر زندگی انسان را اشغال کرده اند؛ مثل آدرس، خانه، محل کار، پول، سازمان، حساب بانکی، حوزه، دانشگاه، رئیس جمهور، تورم، نهادها و سنت های اجتماعی، قانون و... . البته این امور از قبیل امور فیزیکی یا دیگر واقعیت های عینی ای مثل اوصاف وجودی اشیاء نیست. بلکه از سنخ اموری هستند که اندیشمندان مسلمان آنها را امور اعتباری می نامند. به طور کلی، از مهم ترین و دشوارترین پرسش های فلسفی ای که درباره این امور مطرح است، تحلیل وجودشناختی آنهاست؛ اینکه آیا می توان آنها را واقعیت هایی در عالم وجود قلمداد نمود؟ موطن تحقق این امور کجا است؛ ذهن است یا خارج از ذهن؟ اگر ذهن است، ذهن فاعل معتبر است یا پذیرندگان امر اعتباری؟ ذهنی بودن امور اعتباری به چه معناست؟ چه نسبتی میان این امور ذهنی با دیگر امور ذهنی، طبیعی و فیزیکی برقرار است؟ این مقاله در قالب تحلیل های فلسفی و بر اساس مبانی رایج حکمت متعالیه، این نتیجه را می دهد که امور اعتباری، واقعیت هایی وابسته به فاعل های معتبری هستند که از طریق رابطه علی هستی بخشی موجود می شوند. در این رابطه، میان مصادیق عمل اعتبار و امر اعتباری تعدد خارچی وجود ندارد و واقعیت اعتباری وجودی ظلی نسبت به عمل اعتبار است.