گونه شناسی مجتمع های مسکونی تهران با معیار فضای باز

محدودیت های موجود در شهرهای بزرگ، منجر به گسترش ساخت مجتمع های مسکونی و کاهش سهم حیاط خصوصی در معماری معاصر گردیده است. فضای باز مسکونی علاوه بر تامین نور و روشنایی فضاهای داخلی و تهویه طبیعی، به عنوان فرصتی برای ارتباط بیشتر با طبیعت و مکانی برای تعاملات اجتماعی است. با توجه به محدودیت فضای داخلی واحدهای مسکونی و سابقه سنتی حضور حیاط در زندگی ایرانی، فضای باز مجالی برای گسترش عملکرد فضای داخلی و رابطه آن با فضای بیرونی است. بنابراین، بازنگری و شناخت وضع موجود فضای باز، زمینه ساز طراحی آگاهان هتر فضاهای باز مسکونی در آینده است. هدف از این پژوهش، شناخت فضای باز مجتمع های مسکونی و گونه شناسی آن به جهت تاکید بر فضاهای مابین ساختمان ها، به همراه طراحی فضاهای بسته مسکونی است. برای این منظور، کلیه مجتمع های مسکونی هشت منطقه شمالی شهر تهران که فضای باز آنها، بیش از شصت و پنج درصد سطح کل زمین را تشکیل می دهد، با بررسی عکس هوایی و بازدید میدانی شناسایی گردید. سپس گونه شناسی فضاهای باز بر اساس ارتفاع بلو کها و تعداد واحدهای مسکونی و نحوه همنشینی فضای باز و بسته در کنار هم صورت گرفت. یافته های تحقیق نشان می دهد، که طراحی فضای باز کمتر در اولویت توجه طراحان بوده و تمرکز اصلی بر فضای داخلی ساختمان ها فارغ از اتفاقات مابین آنها است. در وضع موجود قوانین سختگیرانه محل قرارگیری بنا، مانع از تحقق خلق فضاهای متنوع و پایبندی به طرح سنتی حیاط مرکزی در تهران گشته است. نتایج تحقیق حاکی از وجود سه گونه غالب چیدمان پراکنده، نواری و متمرکز در مجتمع های مسکونی شهر تهران است. چیدمان پراکنده، گونه غالب در مجتمع های مناطق منتخب این شهر می باشد. این گونه منجر به خلق طیف گوناگونی از کیفیات، همچون میزان محرمیت و تنوع فضایی می گردد و قابلیت استفاده از تهویه و نور طبیعی بیشتری را داراست. گونه خطی، محافظه کارانه پایبند به چیدمان موجود خیابان های شهر است. در گونه متمرکز، ساختمان ها منطبق با قوانین شهری در یک قسمت از زمین متمرکز شده و مابقی به فضای باز اختصاص می یابد.