فصلنامه مروج
پیاپی 164 (بهار 1402)

تاریخ کاشت در هر منطقه تاثیر بسزایی بر عملکرد و رشد گیاهان زراعی دارد. آفتابگردان جزء مهم ترین گروه گیاهان زراعیو دانه های روغنی است. هدف از این مطالعه، بررسی اثر تاریخ کشت بر عملکرد دانه و رشد رویشی ارقام مختلف آفتابگردانمی باشد. این پژوهش در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور، که رقم به عنوان فاکتوراول (آذرگل، ایرفلور، گابور) و تاریخ کشت فاکتور دوم(25 تیر، 5مرداد، 15 مرداد و 25 مرداد)در 3 تکرار در مزرعه دانشگاه آزاداسلامی جیرفت انجام شد اثر متقابل تاریخ کشت در رقم بر عملکرد دانه معنی دار گردید .به طوری که بیش ترین عملکرد دانه(711 2 کیلوگرم در هکتار)از تاریخ کاشت 25 تیر حاصل شد و به رقم گابورتعلق داشت و کم ترین عملکرد دانه (1944 کیلوگرم درهکتار) نیز از تاریخ کاشت 25 مردادحاصل شد و به رقم ایرفلور متعلق بود. بنابراین جهت دستیابی به حداکثر عملکرد دانه تاریخکاشت زودهنگام 25 تیر ماه و رقم گابور در منطقه جیرفت توصیه می گردد.

کلزا (. Brassica napus L) یکی از مهم ترین دانه های روغنی است که دانه آن حاوی بیش از 40 درصد روغن و کنجاله آنسرشار از پروتیین است. استفاده از ارقام اصلاح شده کلزا با ویژگی های مطلوب زراعی از اهداف اصلی طرح افزایش دانه هایروغنی وزارت جهاد کشاورزی است. بدین منظور، حفظ خصوصیات مطلوب زراعی در شرایط زارع نیز عامل مهم و اساسی درمعرفی رقم جدید کلزا است. در این راستا، این پژوهش ب همنظور مقایسه عملکرد لاین امیدبخش کلزای بهاره 16 - SRL-95 باارقام شاهد دلگان و RGS003 در شرایط زارعین منطقه مغان در سال زراعی 1399 - 1400 به اجرا در آمد. هر ژنوتیپ در اینآزمایش در سطح حدود 2000 متر مربع در اراضی زارعین پیشرو دشت مغان و در دو منطقه پار س آباد و اصلاندوز کشت شده ومراقبت های لازم در طی دوره رشد برای ارقام انجام گرفت. در طول فصل رشد یادداشت برداری از صفات فنولوژیک و مورفولوژیکانجام و در پایان فصل از هر دو رقم نمونه برداری تصادفی انجام شده و عملکرد دانه لاین امیدبخش 16 - SRL-95 با ارقام شاهددلگان و RGS003 با استفاده از آزمون t-استیودنت جفت شده مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج مقایسه آزمون t-استیودنت جفتشده برای عملکرد دانه لاین امیدبخش و رقم شاهد RGS003 در هر دو مزرعه پار س آباد و اصلاندوز نشان داد که اختلاف بینآنها از نظر آماری معنی دار بود. اختلاف عملکرد دانه لاین امیدبخش و رقم شاهد دلگان نیز از نظر آماری معنی دار بود و لاینامیدبخش نسبت به هر دو شاهد برتری عملکرد داشت. میانگین کل عملکرد دانه لاین امیدبخش با 2920 کیلوگرم در هکتارنسبت به ارقام شاهد دلگان (5/ 2722 کیلوگرم در هکتار) و 2604 /5(RGS003 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب 2/ 7 و 8/ 10 درصدبیش تر بوده و نشان داد که در شرایط زارعین منطقه مغان این لاین جدید برتری نسبی خود را حفظ کرده است. همچنین درهر دو مزرعه لاین امیدبخش از طول خورجین، تعداد دانه در خورجین، تعداد خورجین در بوته و وزن هزار دانه بیش تری نسبتبه ارقام شاهد داشت و از زودرسی نسبی برخوردار بود. لاین امیدبخش 16 - SRL-95 با دارا بودن خصوصیات مطلوب می تواند بهعنوان رقم جدید کلزای بهاره آزادگرده افشان به کشاورزان منطقه توصیه و معرفی شود.

حجم و دور آبیاری یکی از فاکتورهای مهم در آبیاری بوده و مقدار محصول در دوره های مختلف آبیاری بسته به مقادیرمتفاوت رطوبت خاک، زمانی که مقدار برابری از آب در هر نوبت آبیاری اعمال شود، می تواند متفاوت باشد. این پژوهش باهدف بررسی مدیریت حجم آب آبیاری با روش قطره ای (تیپ) بر عملکرد کینوا (رقم تیتیکاکا) در کشت بهار (سال زراعی7 1396-9) در یزد انجام شد. آزمایشات در کرت های 3 در 7 متر با دوره های مختلف آبیاری (3، 7، 10، 14، 17 و 20 روز) ودر سه تکرار انجام گردید. آب آبیاری دارای هدایت الکتریکی 10 دسی زیمنس بر متر بود. در پایان فصل رشد، عملکرد بیولوژیکخشک، عملکرد دانه و بهره وری آب و اثر دور آبیاری بر این پارامترها بررسی شد که نتایج نشا ن دهنده اثر معنی دار حجم و دورآبیاری بر این سه ویژگی بود. در تیمارهای مختلف دور آبیاری، شاخص بهره وری آب بین 24 / 0 تا 62 / 0کیلوگرم بر مترمکعب متغیر بود. بر اساس این شاخص، مقادیر بهینه دور آبیاری یکنوا و حجم آب مصرفی توسط سیستم قطر های (تیپ)به ترتیب در حدود 14 روز و 4300 مترمکعب در هکتار به دست آمد که در شرایط مشابه با این پژوهش، قابل توصیه می باشد.

کشاورزان برای مبارزه با علف های هرز، بیماری ها و آفت های گیاهی از انواع سموم استفاده می کنند. هر چند استفادهاز سموم جهت کنترل عوامل خسار تزا در بخش کشاورزی سودمند است ولی می تواند موجب ایجاد بیماری و مرگ درانسان ها شود. این مشکلات ناشی از تماس مستقیم و یا غیرمستقیم انسان با سموم ایجاد می شود. امروزه پرواز پهپادهابر فراز مزارع برای س مپاشی و محلو لپاشی شیوه مدیریتی جدیدی از کشاورزی را نمایان کرده است که موجب امنیتشغلی، راحتی و سامتی کشاورزان شده است. عدم حضور فیزیکی کشاورز در زمان سمپاشی و جلوگیری از مسمومیتشغلی، سرعت عمل بالا، سمپاشی دقیق و پاشش یکنواخت به وسیله کنترل هوشمند، کاهش چشمگیر مصرف سم،صرفه جویی در مصرف آب و سوخت، جلوگیری از تلفات و ضایعات کشاورزی در فرآیند سمپاشی، قابلیت اجرا در مسیرهایصعب العبور و زمین های باتلاقی، کاهش آسیب های زیست محیطی، افزایش بهره وری و ارتقای کیفیت تولیدات از مزایایاستفاده از تکنولوژی نوین پهپادها است. تجارب و نتایج بسیار خوبی از استفاده پهپادها به ویژه پهپادهای سمپاش درکشاورزی گزارش شده است. استفاده از پهپادهای کشاورزی می تواند نقشی موثر و آینده ای روشن را برای سلامتی جامعهدر دو عرصه ی تولید محصول سالم و سامت شغلی کشاورزان داشته باشد.

استانداردسازی محصولات کشاورزی ارگانیک نقش مهمی در تولید غذای سالم و مواد تولیدی دارد. مناسب ترین روش برایانتقال اطلاعاتی صحیح و علمی که بر پایه تجربیات موفق باشد، انتشار دستورالعمل هایی است که از آن به استاندارد تعبیرمی شود. در خصوص محصول عناب استاندارد عناب خشک تهیه و تدوین گردیده است و تاکنون آیین کار یا استانداردی برایکاشت، داشت و برداشت تنظیم نگردیده است. لذا این مقاله در نظر دارد برای اولین بار در ایران، دستورالعملی ساده از نحوهکشت و کار عناب را بیان کند؛ به این امید که مورد استفاده کشاورزان قرار گرفته و خود سرآغاز تدوین استانداردی دقیق درخصوص محصول عناب باشد.

با توجه به رشد جمعیت و افزایش تقاضای مواد غذایی، آشنایی کشاورزان با رو شهای نوین نمونه برداری از خاک وبررسی شرایط حاصلخیزی خاک با استفاده از داده های ماهواره ای و پهپادهای نقشه برداری لازمه افزایش عملکرد و ارتقایبهر هوری در مصرف نهاده های شیمیایی در مزرعه است. خا کورزی و نقشه برداری توسط تجهیزات هوشمند و پهپادها علاوهبر انجام عملیات مورد نظر، امکان نمونه برداری از خاک مزرعه، سنجش میزان حاصل خیزی، فرسایش و رطوبت آن را فراهمم یسازد. از این طریق نقشه های مورد نیاز برای انجام فعالیت های هوشمند کشاورزی در اختیار کشاورز قرار می گیرد.به کارگیری فناوری اینترنت اشیاء از مهم ترین روش های مورد استفاده برای نمونه گیری هوشمند خاک است. این روشدر مقایسه با روش های مرسوم از دقت و سرعت بالاتری برخودار است. در این سیستم می توان اطلاعات دقیق مربوط بهمحل کاشت محصول و ویژگی های خاک را منطبق با موقعیت مکانی، به صورت بلادرنگ ارسال و با استفاده از فناوریرایانش ابری انتقال اطلاعات را برای پردازش سرعت بخشید. کشاورز در هر جا و در هر زمان می تواند به صورت بر خطاز نتایج اطلاعات آگاه و منطبق با نیاز گیاه، نهادهای شیمیایی مورد نظر را اعمال کند تا از مصرف بیش از حد از کود وسایر نهاده ها جلوگیری به عمل آید.

امروزه به دلیل تغییرات اقلیمی جهانی، توجه به انواع تنش های غیر زیستی گریزناپذیر است. تنش غرقابی یکی ازمهم ترین و متداول ترین تنش های غیر زیستی در جهان است که می تواند به طور مستقیم و غیر مستقیم رشد و عملکردگیاهان را محدود کند. پایه های درختان در معرض این تنش ها هستند و حساسیت آ نها به شرایط غرقابی، می تواند منجربه کاهش عملکرد شود. تنش غرقابی اثرات منفی خود را بر رشد و عملکرد گیاهان از راه های گوناگونی اعمال می کند کهافزایش تولید گونه های فعا لتر اکسیژن و تولید سیانید هیدروژن از مهم ترین این راه ها است. در طبیعت گیاهانی وجوددارند، که به تنش غرقابی مقاومت نسبی از خود نشان می دهند که مطالعه این مکانیسم های سازگاری به درک بهتر ودر نتیجه انتخاب مطلو بتر پایه برای باغات و همچنین در کارهای اصلاحی می شود.