نشریه طبیعت ایران
سال هشتم شماره 5 (پیاپی 42، آذر و دی 1402)

بعد از موفقیت موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در مطالعه و نظارت بر عملیات اجرایی کنترل ریزگرد با منشا داخلی در استان خوزستان، با درخواست ستاد کنترل ریزگرد و وزیر محترم وقت جهاد کشاورزی، گروه مطالعاتی کنترل ریزگرد در این موسسه، فعالیت خود را در سیستان متمرکز کرد و پس از دو سال مطالعه، در مقیاس راهبردی به جمع بندی های عمده ای رسید که در ادامه به وضعیت امروز سیستان به اجمال اشاره می شود. موضوع بحران آب و پدیده ریزگرد در این بخش از استان سیستان و بلوچستان، هرچند نسبت به هم تاثیر تشدید کننده دارند، دو مقوله به نسبت مستقل هستند، بنابراین، می توان آن دو را به صورت مستقل، همچنین اثرگذار نسبت به یکدیگر مورد توجه قرار داد.

در نمایشنامه شاه لیر (اثر) شکسپیر، شاه لیر از یکی همراهان نابینای خود می پرسد که چگونه در عین نابینایی، جهان را «می بیند». او با شادی پاسخ می دهد که جهان را نه با چشمان خود، بلکه با تمام وجودش می بیند. آنچه می توان از این سخن آموخت، حس عمیق همدلی با جهان است.James Lovelock، دانشمند زیست شناس انگلیسی که در حال مطالعه هم زمان اکولوژی سیاره ای مریخ و زمین بود، دریافت که زمین «یک سیستم خودتنظیم کننده زنده » (A Single Living Self-regulating System) است. این اکتشاف جدید او نشان داد، زمین توانایی سرسختانه ای در هموستاز (homeostasis) دارد. به عقیده لاولاک، این فرایند همزیستی متقابل در همه اشکال حیات باعث می شود که انسان ها نتوانند ادعای محوریت و سروری را در تکامل حیات داشته باشند. این ارتباط عمیق و این همدلی با سیاره زمین، همان است که شخصیت نابینا در نمایشنامه شکسپیر به آن اشاره می کند.

سرمایه گذاری، یکی از ضرورت ها و الزامات مهم برای توسعه پایدار اقتصادی و دستیابی به اهداف توسعه است. سیاست گذاران اقتصادی با استفاده از سیاست های کلان اقتصادی، سرمایه گذاری و تشکیل سرمایه، بخش خصوصی را هدایت و با ایجاد انگیزش هایی، سرمایه گذاران را به انجام پروژه های سرمایه گذاری ترغیب می کنند.تصمیمات سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی، به دلیل بالا بودن کارایی و انگیزه های سودجویی، تخصیص بهینه و عوامل تولیدی را در پی خواهد داشت. بسیاری از اقتصاددانان معتقدند یکی از وظایف مهم دولت ها، ایجاد شرایط ایمن از لحاظ اقتصادی، سیاسی و اجتماعی برای بخش خصوصی در جهت سرمایه گذاری های مولد تلقی می شود.یکی از مهم ترین حوزه های سرمایه گذاری، حوزه تولید چوب است. امروزه، افزایش جمعیت و اهمیت استفاده از فراورده های چوبی در زندگی مردم موجب افزایش تقاضا و به دنبال آن موجب بالا رفتن نیاز صنایع چوبی کشور شده و این امر موجبات کمبود چوب در کشور را فراهم نموده است. از سوی دیگر، محدودیت های زیست محیطی و لزوم حفظ ذخایر جنگلی، بهره برداری از جنگل ها را محدود نموده و کاشت درختان تندرشد در خارج از اراضی جنگلی با هدف تولید چوب، در اولویت قرار گرفته است.مهم ترین ضرورت رویکرد به توسعه کاشت صنوبر و سایر گونه های تندرشد، افزایش چوب مورد نیاز کشور است. بررسی ها نشان می دهند، در صورتی که برای تامین نیازهای مصرفی چوب کشور، راه حلی عاجل طراحی نشود، بسیاری از کارخانه های صنایع چوب کشور دچار ورشکستگی می شوند، وابستگی کشور به واردات افزایش می یابد و هزینه نهایی برای مصرف کنندگان در بخش های مختلف به ویژه فرهنگی، مسکن و خدمات تشدید می شود. از سوی دیگر، فشار بهره برداری مجاز و غیرمجاز از جنگل های طبیعی شمال کشور، افزایش خواهد یافت (جلیلی و همکاران، 1386).

تغییر اقلیم، یکی از عوامل تهدیدکننده اکوسیستم های طبیعی است. اثر تغییر در متغیرهای اقلیمی به ویژه در اکوسیستم هایی که در شرایط خشک و نیمه خشک قرار دارند، مشهودتر است. یکی از نشانه های اصلی تغییر اقلیم، افزایش گرمایش زمین است که اثرات منفی زیادی بر اکوسیستم های طبیعی در پی خواهد داشت و از پیامدهای مهم آن، افزایش وقوع آتش سوزی ها در رویشگاه های جنگلی و مرتعی است (Jolly et al., 2015).آتش سوزی، یکی از مهم ترین عوامل مخرب اکوسیستم های جنگلی و مرتعی است که سالانه هزاران هکتار از درختان، درختچه ها و گیاهان مرتعی را نابود می کند (Roman et al., 2013). طی سال های اخیر، آتش سوزی در رویشگاه های جنگلی و مرتعی ناحیه رویشی هیرکانی در استان های شمالی ایران افزایش چشمگیری داشته است. براساس گزارش های ادارات کل منابع طبیعی و آبخیزداری، علل وقوع این آتش سوزی ها، بسیار متعدد بوده اند، اما به طور کلی، عوامل اقلیمی و عوامل انسانی، نقش مهمی در وقوع این آتش سوزی ها داشته اند. اگرچه انسان، عامل اصلی اغلب آتش سوزی ها چه به صورت عمدی و چه به صورت سهوی است (Flannigan et al., 2000؛ Joosse, 2020؛ Kolanek et al., 2021؛ Reilley et al., 2023)، گرمایش جهانی و تغییر اقلیم نیز از عوامل مهم آتش سوزی در رویشگاه های طبیعی بیان شده است (Jolly et al., 2015؛ یوسفی و جلیلوند، 1389).رویشگاه های جنگلی و مرتعی هیرکانی شرقی (مشخصا عرصه های طبیعی استان گلستان)، از مهم ترین مناطق مستعد آتش سوزی در کشور هستند که طی دهه های اخیر، چندین هزار هکتار از آنها، در اثر آتش سوزی از بین رفته اند. به نظر می رسد اقلیم خاص هیرکانی شرقی از نظر دما و محدودیت بارش، در افزایش وقوع آتش سوزی ها طی سال های اخیر موثر بوده است.

هدف از این پژوهش تعیین پراکنش کهور آمریکایی و تهیه نقشه آن در ناحیه صحارا-سندی استان هرمزگان است. تعیین پراکنش کهور آمریکایی در سه مرحله جمع‎‏آوری اطلاعات از اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان هرمزگان، بازدیدهای میدانی و رقومی سازی پلی‎گون‎های پراکنش کهور برای تهیه نقشه انجام شد. در بررسی‎های میدانی، مختصات جغرافیایی در مناطق حضور طبیعی و جنگل‎کاری کهور آمریکایی با توجه دامنه ارتفاعی، که نقش مهمی در پراکنش کهور آمریکایی دارد، ثبت شدند. محدوده‎ها بر روی تصاویر Google Earth به شکل پلی گون مشخص و وارد نرم افزارArcGIS Pro تعیین مساحت شدند. این گونه در کلیه نواحی استان هرمزگان پراکنش دارد و در شهرستان‎های بستک، بشاگرد و حاجی آباد در ارتفاعات پایین به‎صورت تک‎پایه و پراکنده، وجود دارد. مجموع مساحت جنگل‎کاری و جنگل طبیعی کهور آمریکایی با تاج‎پوشش بیشتر از پنج درصد، به‎ترتیب 34/19275 و 21/18883 هکتار است که در مجموع 56/0 درصد مساحت استان را شامل می‎شود. قابل ذکر است گونه کهور آمریکایی در 64/48 درصد استان هرمزگان به صورت تک‎پایه و تاج‎پوشش زیر پنج درصد پراکنش دارد. بیشترین مساحت جنگل کاری مربوط به شهرستان جاسک (به‎منظور تثبیت شن‎های روان) است. پوشش طبیعی کهور آمریکایی با تاج‎پوشش بیشتر از پنج درصد به‎ترتیب در جاسک، سیریک، میناب، بندرعباس، پارسیان، خمیر، بندر لنگه و قشم پراکنش دارد. مساحت زیاد جنگل طبیعی کهور آمریکایی در این استان نشان دهنده شرایط بسیار مطلوب تجدیدحیات و رویش این گونه در منطقه است. با توجه به تجدیدحیات آسان و پراکنش سریع این گونه در استان هرمزگان، توصیه می‎شود از گونه‎های بومی در جنگل‎کاری استفاده شود.

قارچ های اندوفیت به میکروارگانیسم هایی اطلاق می گردد که حداقل بخشی از چرخه زندگی خودر را در درون بافت های گیاهی سپری می کنند. این موجودات نقش بسیار مهمی در تولید متابولیت های ثانویه ارزشمند و تحمل تنش های زیستی و غیرزیستی را در گیاه دارند و به همین خاطر مطالعات روی شناسایی قارچ های اندوفیت درختان جنگلی و جداسازی متابولیت های ثانویه به شدت افزایش یافته است. در همین راستا شناسایی قارچ های اندوفیت در درختان جنگلی مثل گیلاس وحشی ضرورت و اهمیت دارد. به منظور انجام این پژوهش، ریزنمونه های برگ و ساقه از درخت گیلاس وحشی منطقه ارسباران جمع آوری و پس از ضدعفونی سطحی، روی محیط کشت PDA کشت گردیدند. واکشت و خالص سازی قارچ های رشد یافته در محیط کشت PDA تکرار و نهایتا در محیط کشت PDB برای نگه داری و استخراج DNA کشت شدند. برای شناسایی مولکولی قارچ های اندوفیت رشد یافته، استخراج DNA انجام و با استفاده از واکنش PCR، قطعه ITS تکثیر شد. توالی یابی قطعه ITS گیلاس وحشی نشان داد که 12 سویه قارچی جدا شده متعلق به 8 جنس متفاوت می باشند. به طوریکه 3 سویه در جنس Aspergillus شامل گونه های Aspergillus niger، Aspergillus sydowii، Aspergillus flavus، دو گونه در جنسAlternaria شامل گونه های Alternaria tenuissima و Alternaria sp، دو گونه در جنسPenicillium شامل گونه های Penicillium sizovae و Penicillium oxalicum و بقیه گونه ها در جنس های مختلف شامل Aureobasidium pullulans، Platychora ulmi، Ochrocladosporium elatum، Xylaria corniformis و Sordariomycetes sp طبقه بندی شدند. خوشه بندی فیلوژنتیکی، 12 گونه قارچی را در 3 کلاد متمایز قرار داد.

هدف از این گفت وگو بررسی برنامه ها و اقدامات شاخص موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در سال های گذشته است. در این گفت وگو وظایف موسسه، برنامه های راهبردی و تعیین شده برای موسسه و چگونگی اجرای آنها، طرح های شاخص و اثر گذار بر منابع طبیعی کشور، ارتباط موسسه با مراکز اجرایی، دانشگاهی و بین المللی، چگونگی انتشار نتایج طرح های تحقیقاتی و جایگاه موسسه در میان سایر موسسات تحقیقاتی و... مطرح و بررسی شده است. در گفت وگوی این شماره از نشریه طبیعت ایران، میزبان جناب آقای دکتر عادل جلیلی و سرکار خانم دکتر فاطمه سفید کن هستیم، ایشان سال های طولانی به عنوان رییس و معاون پژوهشی موسسه مسیولیت داشتند.

دریاچه های طشک و بختگان قسمتی از پناهگاه حیات وحش بختگان می باشند که وسعت آن ها بر اساس کنوانسیون رامسر 108000 هکتار اعلام شده است. این دریاچه ها دومین دریاچه های بزرگ ایران و دارای تنوع زیستی بسیار خوبی از گیاهان و جانوران که شامل 13 خانواده، 36 جنس و 53 گونه گیاهی و همچنین 46 گونه پستاندار، 218 گونه پرنده ، 36 گونه خزنده و 3 گونه دوزیست و تعداد 23 گونه ماهی می باشند. این دو دریاچه از مهم ترین بوم سازگان های آبی بوده که از تنوع زیستگاهی فراوانی برخوردار بوده و به علت دارا بودن ذخایر مطلوبی از آبزیان، محل مناسبی برای زمستان گذرانی، تخم گذاری و تولید مثل پرندگان مهاجر هستند. متاسفانه طی دو دهه اخیر تحت تاثیر عوامل محیطی مانند خشکسالی و به خصوص عوامل انسانی آسیب بسیاری دیده اند. با احداث سه سد درودزن، سیوند و ملاصدرا با ظرفیت 5/1 میلیارد متر مکعب بر روی دو رودخانه کر و سیوند دو دریاچه به طور کامل خشک شده اند و تنوع زیستی منطقه در حال نابودی است. هدف از این مقاله بررسی اهمیت دو دریاچه بختگان، طشک و شناساندن این دو دریاچه مهم به مردم، جامعه علمی و مدیران اجرایی کشور، هم در زمان پر آبی و هم در شرایط فعلی است که از 18 سال قبل تا کنون هر دو دریاچه رو به خاموشی رفته و خشک شده است.

تغییر اقلیم در ابعاد مختلف و روی بخش های متفاوت اثر می گذارد. بخش های مختلف ممکن است به طرق متنوع در امنیت غذایی نقش داشته باشند. با نگاه جامع و همه جانبه می توان این اثرات را بررسی کرد.هنگامی می توان گفت، امنیت غذایی فراهم شده است که برای همه مردم، در تمامی اوقات، دسترسی اقتصادی و فیزیکی به غذای مغذی کافی و سالم، که نیاز رژیم غذایی و اولویت های غذایی آنها را برای یک زندگی سلامت و فعال تامین کند، وجود داشته باشد.امنیت غذایی بر چهار مولفه استوار است و بر همان مبنا تعریف می شود: 1- فراهم بودن و در دسترس بودن غذا، 2- دسترسی به غذا، 3- بهره برداری و مصرف غذا و 4- ثبات سیستم تولید مواد غذایی مولفه های امنیت غذایی هستند.اثرات تغییر اقلیم بر غذا، همچنین امنیت غذایی اثری متقابل است. تغییر اقلیم، هم بر تولید غذا اثر می گذارد و هم از نوع و چگونگی تولید غذا متاثر می شود.

استفاده گسترده و سنتی مردم ایران در دود کردن اسپند در مراسم مختلف و وجود ابهامات در مورد مفید، سرطان زا و روان گردان بودن دود اسپند باعث شد، ستون گیاهان دارویی این شماره از نشریه به این موضوع بپردازد.با توجه به تحقیقات انجام شده در مورد اسپند (یا اسفند با نام علمی Peganum harmala) و اثرات آن، تاکنون بیش از 308 ترکیب از اسپند و دود آن جداسازی و شناسایی شده است که شامل 97 آلکالویید، 24 فلاونویید، 10 تری ترپنویید، 3 آنتراکینون، 2 فنیل پروپانویید، 18 کربوهیدرات، 17 اسید آمینه، 99 ترکیب فرار، 26 اسید چرب، 3 استرول، 1 ویتامین، 1 پروتیین، 1 کاروتن و 6 عنصر کمیاب دیگر است. محتوای آلکالویید تا 10درصد در دانه ها و پس از آن ریشه و کمترین مقدار آن در برگ گیاه است. عمده ترین آلکالوییدها، هارمین، هارمالین، هارمالول، هارمان و هارمول (از گروه بتا- کربولین ها) هستند. نتایج تحقیقات متعددی در اثبات اثرات ضد باکتریایی، ضد قارچی، ضد ویروسی و ضد انگلی اسپند و حتی مکانیسم این اثرگذاری ها در یک مقاله مروری جمع آوری و ارایه شده است (Zhu et al., 2022). بتا- کربولین ها نیز خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی دارند (Nenaa, 2010). مقالات بسیاری هم پیرامون خواص دارویی بتا- کربولین ها و به ویژه هارمین وجود دارد که توجه خوانندگان این مطلب را به دو مقاله مروری در این خصوص جلب می کنم (Zhang et al., 2020؛ Moloudizargari et al., 2013).

دکتر محمدرضا اختصاصی در 8 فروردین سال 1339 شمسی در شهر یزد متولد شد، دیپلم خود را در رشته علوم تجربی در سال 1356 (ش) از دبیرستان ایرانشهر یزد اخذ نمود و در همان سال در مقطع کارشناسی منابع طبیعی دانشگاه تهران پذیرفته شد. با وقوع انقلاب اسلامی و به دنبال آن آغاز انقلاب فرهنگی در دانشگاه ها، با وقفه ای چندساله در سال 1364 (ش) موفق به اخذ مدرک کارشناسی در رشته مرتع و آبخیزداری شد. با وجود قبولی در مقطع کارشناسی ارشد، با هدف ورود به عرصه کار و کسب مهارت های فنی، در مراکز مختلف اجرایی و تحقیقاتی از جمله جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات جنگل ها و مراتع مشغول به کار شد.دکتر محمدرضا اختصاصی در سال 1370 (ش) در مقطع کارشناسی ارشد رشته آبخیزداری در دانشگاه تهران پذیرفته شد، در سال 1372 (ش)، با راهنمایی آقای دکتر حسن احمدی از پایان نامه خود با عنوان «تهیه نقشه حساسیت به فرسایش بادی اراضی دشت یزد- اردکان» دفاع نمود. ایشان در سال 1378 (ش) در مقطع دکتری رشته آبخیزداری دانشگاه تهران پذیرفته شد و در سال 1383 (ش) و ب راهنمایی آقای دکتر حسن احمدی از رساله دکتری خود با عنوان «بررسی مورفودینامیک و مورفومتری رخساره های فرسایش بادی در دشت یزد به منظور دستیابی به شاخص های ارزیابی بیابان زایی» دفاع کرد. تمرکز پژوهش های آقای دکتر اختصاصی در قالب پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری بر فرایندهای ژیومرفولوژی بیابان و مورفودینامیک فرسایش بادی استوار بوده است. وی دلیل انتخاب این گرایش را ضرورت رفع پاره ای از مشکلات فرسایش بادی و طوفان های گرد و غبار در کشور از جمله استان زادگاه خود یعنی یزد عنوان می کند.

گیاه Sorbus lurestanica از گل سرخیان (Rosaceae) انحصاری ایران می باشد که در دو منطقه کوهستانی دریاچه گهر و کهمان لرستان پراکنش دارد. این گیاه درختی چندساله به ارتفاع تا 4 متر می باشد. جایگاه حفاظتی این گیاه بر اساس معیارهای اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) مورد بررسی قرار گرفته است. سطح تحت اشغال گونه Srbus lurestanica با اندازه گیری میدانی در رویشگاه های آن، 8 کیلومتر مربع و میزان حضور گونه در محدوده انتشار آن، 92 کیلومتر مربع برآورد شد. این گونه باتوجه به سطح اشغال، تعداد افراد جمعیت، نوع تجدید حیات که عمدتا از طریق بذر می باشد و کیفیت رویشگاه، به عنوان گونه ی در بحران انقراض (Endangered/EN) اعلام می شود. مشاهدات صحرایی نشان داد فقدان مدیریت و گردشگران از عوامل اصلی تهدیدکننده این گونه کمیاب به شمار می روند. اعلام رویشگا ه های حفاظت شده توسط سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، حفاظت خارج از رویشگاه در با غ های گیا هشناسی و بانک ژن منابع طبیعی ایران برای جلوگیری از انقراض باید در برنامه کار حفاظت از این گونه قرار گیرد.

استان خراسان شمالی به دلیل قرار گرفتن در محل تلاقی چند ناحیه فیتوجغرافیایی، یک منطقه گذرگاه (transitional) بوده، دارای پوشش گیاهی بسیار متنوع و غنی می باشد. در این تحقیق، جایگاه حفاظتی 5 گونه انحصاری استان شامل سه گونه گون (Astragalus neomaassoumianus, A. neoassadianus, A. razensis)، یک گونه اسپرس (Hedysarum paucifoliatum) و یک گونه Onobrychis assadii براساس شیوه نامه اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) و بصورت میدانی با استفاده از معیار های سطح تحت اشغال (AOO)، اندازه و تعداد جمعیت ها بررسی شد. نتایج این تحقیق نشان میدهد که تمامی این گونه ها دارای پراکنش محدودی هستند. میانگین سطح تحت اشغال این گونه ها کمتر از 5 کیلومتر مربع است. براساس معیارهای IUCN، این گونه ها در گروه در بحران انقراض (CR) قرار میگیرند. در بین این گونه ها، گونه گون A. neomaassoumianus و گونه اسپرس Onobrychis assadii تا حدودی از عوامل مخرب مثل چرای دام مصون مانده اند. با توجه به جمعیتهای بسیار کوچک این گونه ها و حضور آنها تنها در یک رویشگاه، حفاظت از آنها در رویشگاه های طبیعی و خارج از رویشگاه های طبیعی بسیار مهم بوده و نیاز به اقدام سازمان منابع طبیعی برای حفاظت رویشگاه های طبیعی آنها و نیز حفاظت و نگهداری از بذور آنها در بانک ژن منابع طبیعی می باشد.

روند کاهش گاز دی اکسیدکربن، کندتر از سرعت انتشار گازهای گلخانه ای در اتمسفر است. احیای پوشش گیاهی اراضی خشک و بیابانی، یک راهکار موثر برای جذب و کاهش دی اکسیدکربن اتمسفر است. گروهی از دانشمندان معتقدند، با بهبود سلامت خاک، اکوسیستم های خشک به محل ذخیره کربن تبدیل می شوند. با مهندسی ایدیال و با ترکیبی موثر از برهم کنش میکروارگانیسم ها، گیاهان و نوع خاک منطقه، فرایندهای بیوژیوشیمیایی را به طور طبیعی تسهیل می کنند و نرخ فتوسنتز، زی توده ریشه گیاهان، تولید اکسالات و کربنات ها در خاک افزایش می یابد.در این روش از گیاهان سازگار با خشکی، که اکسالات تولید می کنند، استفاده می شود. برخی از میکروب های خاک از اکسالات ها به عنوان تنها منبع کربن خود استفاده می کنند و مولکول های کربنات را در خاک دفع می کنند. کربنات ها معمولا به سرعت تجزیه می شوند، اما اگر این سیستم های میکروبی- گیاهی در خاک های قلیایی و غنی از کلسیم رشد کنند، کربنات ها با کلسیم واکنش داده و رسوبات پایدار کربنات کلسیم را تشکیل می دهند.

یک مطالعه جدید توسط پژوهشگران دانشگاه بث (بریتانیا) (Bath) و دانشگاه ملی اتونوما (مکزیک) (Autónoma) نشان می دهد که گیاهان گل دار از رویداد انقراضی بزرگی که در 66 میلیون سال پیش دایناسورها را کشت، تقریبا به سلامت نجات یافتند. در حالی که در این میان برخی از گونه های آنها از بین رفتند، این رویداد ویرانگر به گیاهان گل دار کمک کرد تا به نوع غالب گیاهان امروزی تبدیل شوند.چندین انقراض بزرگ در تاریخ زمین رخ داده است که مشهورترین آنها در اثر برخورد یک سیارک در 66 میلیون سال پیش بود، این انقراض مسیر حیات روی زمین را به شدت تحت تاثیر خود قرار داد. طی رویداد انقراضی کرتاسه- پالیوژن (K-Pg) حداقل 75درصد از گونه های روی زمین از جمله دایناسورها نابود شدند، اما تاکنون مشخص نشده است که اثر آن بر گیاهان گل دار چگونه بوده است.گیاهان مانند بسیاری از حیوانات، اسکلت یا اسکلت خارجی ندارند و این به آن معنا است که فسیل های گیاهی در مقایسه با فسیل حیوانات به نسبت کمیاب هستند، این محدودیت، درک تکامل در گذر زمان را تنها با استفاده از شواهد فسیلی، بسیار دشوار می کند.

تصور کنید، انسان ها بتوانند با گیاهان «گفت و گو» کنند و از قبل، خطر حمله آفات یا رخ دادهای شدید آب و هوایی را هشدار دهند. گروهی از پژوهشگران گیاه شناسی در آزمایشگاه Sainsbury دانشگاه کمبریج (SLCU) در تلاشند تا این داستان علمی- تخیلی را با استفاده از پیام های مبتنی بر نور برای «گفت و گو» با گیاهان به واقعیت تبدیل کنند.دانشمندان حوزه علوم گیاهی، یک سیستم بیان ژن کنترل شده با نور (سیستم اپتوژنتیک) را طراحی کرده اند، درواقع این سیستم از یک سیستم پروکاریوتی (پوروکاریوت: جانداران تک یاخته ای که فاقد هسته غشادار هستند) به یک سیستم یوکاریوتی (یوکاریوت: موجوداتی هستند که هسته سلول هایشان دارای غشای مشخصی است) برای گیاهان طراحی شده است.نتایج به دست آمده از آزمایش های اولیه روی گونه گیاهی از جنس نیکوتیانا (Nicotiana benthamiana) (از تیره بادمجانیان) نشان داد، می توان مکانیسم دفاعی طبیعی گیاه (پاسخ ایمنی) را با استفاده از نور به عنوان محرک (پیام رسان) فعال کرد. نور ابزاری برای برقراری ارتباط های روزانه میان انسان هاست، به عنوان مثال می توان به چراغ های راهنمایی، گذرگاه های عابر پیاده یا حتی وضعیت باز یا بسته بودن فروشگاه ها اشاره کرد.

جنس Ziziphus از تیره تنگرس (Rhamnaceae) یکی از جنس های گیاهی است که با داشتن گونه های متعدد درختی و درختچه ای با ویژگی های اکوفیزیولوژیکی مختلف، توان گسترش را در هر پنج قاره جهان دارد. این جنس با 6 گونه، زیرگونه و دورگ و بیش از 10 رقم در سطح کشور، یکی از جنس های ارزشمند چندکاربردی است که سهم بسزایی در حفاظت خاک، تولید علوفه، تهیه غذا، داروهای گیاهی، فراورده های بهداشتی، تغذیه سفره های زیرزمینی، مقابله با ریزگرد، مقابله با آلودگی هوا، زیباسازی و فضای سبز، بادشکن های زنده، پناهگاه پرندگان و حشرات مفید و درنهایت تنوع زیستی و پایداری اکوسیستم های طبیعی دارد. برخورداری از ریشه های عمیق و گسترده، ساختمان برگ مخصوص، خزان برگ ها، توانایی تولید پاجوش، دارا بودن ذخیره نشاسته در ریشه و براق بودن برگ (در عناب)، سختی چوب، خمش پذیری شاخه ها، توان مقابله با انواع تنش ها (خشکی، آتش سوزی، قطع، سیلاب، هجوم ملخ، حمله جوندگان و سرشاخه خواران، طوفان شن، ریزگرد، آلودگی هوا و غیره) از ویژگی های این جنس است. با توجه به تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین، ظهور روزافزون پدیده ریزگرد، توسعه صنعت و افزایش انواع آلاینده ها در محیط زیست، کاهش پوشش گیاهی و افزایش فرسایش خاک، ضرورت توسعه فضای سبز شهری و جنگل کاری، ضرورت تولید غذا، دارو و مواد بهداشتی، توسعه، کاشت، نگهداری و حفاظت گونه های جنس Ziziphus در کشور ضرورتی است که این کتاب می تواند راهنمای ارزنده ای برای مجریان و دست اندرکاران سازمان های اجرایی باشد.