نشریه مطالعات تربیتی و روانشناختی خانواده
پیاپی 8 (بهار و تابستان 1402)

پژوهش حاضر با هدف پیش بینی مسئولیت پذیری فرزندان بر اساس ترتیب تولد و سبک های فرزندپروری والدین، به روش توصیفی از نوع همبستگی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش را افراد 12 تا 35 سال قمی در سال 1400و والدین آن ها تشکیل می دادند که 166 نفر (49 نفر مرد و 117 نفر زن) به صورت در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای اندازه گیری متغیر های پژوهش، از پرسشنامه مسئولیت پذیری هاریسون گاف(1984) و پرسشنامه فرزندپروری بامریند(1991) استفاده شد. داده ها به وسیله نرم افزار SPSS و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی از نوع میانگین، انحراف معیار، فراوانی، ضریب همبستگی و رگرسیون چندگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که سبک مستبدانه 11 درصد و سبک سهل گیرانه 16 درصد از واریانس مسئولیت پذیری را پیش بینی می کند. با وجود رابطه معنادار ترتیب تولد و مسئولیت پذیری، نتایج تحلیل رگرسیون نقش پیش بینی کننده آن را تایید نکرد. بنابراین می توان چنین نتیجه گیری کرد که آموزش سبک های فرزندپروری مطلوب به والدین، می تواند در بهبود مسئولیت پذیری فرزندان نقش موثری داشته باشد.

در نوشتار پیش رو تلاش شده است خطاهای عاطفی در همسرگزینی به عنوان یکی از انواع خطاهای همسرگزینی مورد بررسی قرار گیرد. دقت های اولیه انتخاب همسر می تواند خوشبختی های زندگی آینده را رقم بزند. با این وجود برخی جوانان دچار خطاهای عاطفی شده و سال ها پیامدهای این انتخاب نامناسب را تحمل می کنند. خطای تهدید روانی، خطای ترحم و دلسوزی (انتخاب ایثارگرانه)، خطای پر کردن خلاهای عاطفی، خطای راضی نگه داشتن دیگران، خطای ناجی بودن، خطای عاشقانه، خطای ترس و نگرانی، خطای شرم بیجا، خطای حسن ظن افراطی، خطای خودکم بینی و...، از مهم ترین خطاهای عاطفی در همسرگزینی است. پژوهش حاضر که از نظر هدف، بنیادی و از نظر روش، کتابخانه ای است؛ در صدد بررسی این خطاهاست.

تاثیر بازی های رایانه ای بر سلامت روانی، از ابعاد مختلفی قابلی بررسی است. نگارندگان در این مختصر تلاش می کنند تا به بررسی نقش اعتیاد به بازی های رایانه ای بر هویت زدایی و پرخاشگری در نوجوانان بپردازند. در این راستا با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی، به بررسی تطبیقی این مفاهیم و اثر متقابل دو متغیر هویت زدایی و پرخاشگری پرداخته شد. یافته های پژوهش نشان دهنده آن است که اعتیاد به بازی های رایانه ای و استفاده مداوم از این بازی ها، می تواند در هویت زدایی از نوجوانان موثر باشد و منجر به پرخاشگری نوجوانان شود. ضمن اینکه هویت زدایی از این قشر خود می تواند اثر پرخاشگری را تقویت کند و در این روند تاثیرگذار باشد. با توجه به روند رو به بالای استفاده از بازی های رایانه ای، نمی توان انتظار یا اقدام به حذف بازی های رایانه ای را برای مقابله با اثرات منفی آن داشت؛ بلکه باید با راهکارهای مدیریت استفاده و دسترسی به این بازی ها و نیز تولید نمونه باکیفیت مطابق با فرهنگ داخلی و ملی همراه افزایش سواد رسانه ای، به پیشگیری و کم کردن اثرات بازی های رایانه ای مخرب پرداخت.

این پژوهش با هدف بررسی و ارائه راهکارهای نهادینه سازی تربیت اعتقادی فرزندان از سوی والدین انجام شده است. روش به کار رفته در این پژوهش، توصیفی تحلیلی است و منابع مرتبط با موضوع، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در این نوشتار به شیوه هایی از جمله تلقین آموزه های اعتقادی به فرزندان، آشنا کردن فرزند با افراد دارای اعتقاد محکم، بازداشتن از معاشرت با افراد غیرمتدین، هدیه دادن کتاب های اعتقادی، آموزش عقاید صحیح به فرزندان با فراهم آوردن شرایط و موقعیت مناسب، اختصاص ساعتی برای پرسش های اعتقادی خانواده به طور هفتگی، رفتن به طبیعت برای شناخت آیات و نشانه های الهی، استدلال منطقی بر اعتقادات صحیح دینی در حضور فرزند و نیز اجرای گفتگوی صحیح و صمیمی اعتقادی والدین در حضور فرزندان پرداخته شده است.

نظام تربیتی اسلام، دستورات و آموزه های بسیاری برای رسیدن آدمی به سعادت ازلی و ابدی دارد. مجموعه سخنان ارزشمند پیامبر اکرم(ص) و حضرات معصومین((ع))، سبک خاصی از زندگی را ارائه می دهند که آدمی را ضمن آشنایی با حقیقت وجودی خویش، در مسیر صحیح زندگی و رسیدن به سعادت ابدی که همان قرب الهی است؛ قرار می دهد. در این میان سخنان ارزشمند و گوهربار امیرالمومنین(ع) و به ویژه نامه آن حضرت به فرزند بزرگوارش امام حسن مجتبی(ع)، اصول و روش هایی را ارائه می دهد. پژوهش حاضر با بررسی منابع کتابخانه ای و روش تحلیلی توصیفی کوشیده است کلیدی ترین اصول تربیتی این نامه را استخراج کند و پنجره جدیدی از بهترین شیوه های تربیتی را به روی والدین بگشاید. این اصول عبارتند از «اصل کرامت»، «اصل تقوا»، «اصل عزت نفس»، «اصل اعتدال و مساوات»، «اصل تفکر و تدبر»، «اصل ضرورت یاد مرگ» و روش های تربیتی شامل «ابراز محبت»، «ارائه الگوی مناسب»، «عبرت آموزی از گذشتگان»، «استغفار از گناهان» و «مراقبه و محاسبه» هستند.

در اثر گسترش صنعت و جهانی شدن، شکاف زیادی بین نسل نوجوان با والدین به وجود آمده و هویت یابی نوجوانان دستخوش تغییراتی شده است. پژوهش حاضر کوشیده است نقش تربیتی پدر در هویت یابی دختران را بررسی نموده و با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی و با بهره گیری از داده های کتابخانه ای به این مهم و ابعاد تاثیر گذاری آن بر هویت یابی بپردازد. یافته ها حاکی از این بود که نقش تربیتی پدر از دوران بارداری مادر شروع و تا دوره خردسالی، دوران پیش از بلوغ و حتی دوران پس از بلوغ دختر نیز ادامه می یابد. با این وجود، دوره نوجوانی دختران اهمیت بیشتری داشته و نقش پدر در شکل گیری هویت صحیح در این دوره مهم است. بر اساس پژوهش ها، دختران برخوردار از حمایت عاطفی پدر به عنوان اولین جنس مخالف مورد ارتباط، در بزرگسالی کمتر دچار انحراف و تصمیم های سطحی و هیجانی می شوند و هویت یابی موفق تری خواهند داشت. در رویکرد اسلامی نیز به ضرورت توجه به هویت متمایز دختران و پسران بر اساس تفاوت های بیولوژیکی و زیستی و همچنین تفاوت نقش های اجتماعی آنها اشاره شده است.