فهرست مطالب

فصلنامه روش ها و مدلهای روان شناختی
سال دوم شماره 5 (پاییز 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/09/16
  • تعداد عناوین: 8
|
  • الهه حجازی، حبیب امانی، محمد جواد یزدانی صفحه 1
    هویت تحصیلی بازتابی از انواع شایستگی، خودمختاری، هدفمندی، باورهای کارآمدی و تجربه هیجان های رایجی است که نوجوانان در کلاس های درس با همسالان و معلمان شان دارند و مشخصه ی آن چگونه عمل کردن در عرصه های تحصیلی است. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی ویژگی های روان سنجی پرسشنامه منزلت های هویت تحصیلی است. برای دستیابی به این هدف از طریق روش نمونه گیری خوشه ای، نمونه ای متشکل از 450 دانش آموز (229 دختر، 221 پسر) از جامعه دانش آموزان دختر و پسر پایه اول دبیرستان شهرستان ازنا انتخاب شد. آنان به پرسشنامه منزلت های هویت تحصیلی (AIS) و سیاهه سبک های هویت(ISI-G6) پاسخ داده و پس از تعیین روایی محتوایی پرسشنامه منزلت های هویت تحصیلی، یافته ها نشان داد که الگوی به دست آمده از روایی محتوایی، برازش مناسبی با داده ها دارد. همبستگی متقابل منزلت های مختلف و نیز همبستگی منزلت های هویت تحصیلی با سبک های مختلف هویت، تعهد هویت و پیشرفت تحصیلی شواهدی دال بر روایی همگرا و واگرای مقیاس هویت تحصیلی فراهم ساخت. ضریب پایایی ابزار نیز با دو روش همسانی درونی(آلفای کرونباخ) و بازآزمایی برای منزلت های موفق، دیررس و سردرگم رضایت بخش و برای هویت دنباله رو در حد متوسط بود. براساس یافته ها، مقیاس منزلت های هویت تحصیلی دارای روایی و پایایی قابل قبولی در میان دانش آموزان ایرانی است
    کلیدواژگان: منزلت های هویت تحصیلی، سبک های هویت، پیشرفت تحصیلی، ویژگی های روانسنجی
  • سیامک سامانی صفحه 17
    هدف از این پژوهش، تبیین کفایت شاخصهای روانسنجی فرم فارسی پرسشنامه والدگری آلاباما بود. گروه نمونه مورد مطالعه در این پژوهش شامل 773 دانش آموز دختر و پسر با میانگین سنی 5/14 بود. به منظور تهیه فرم فارسی برای پرسشنامه والدگری آلاباما، در ابتدا فرم انگلیسی به فارسی ترجمه و سپس فرم فارسی برای اطمینان از انطباق مفهومی و فرهنگی به زبان انگلیسی بازگردان شد. تمام شرکت کنندگان فرم فارسی پرسشنامه والدگری آلاباما را تکمیل کرده و نتایج آزمون تحلیل عامل به شیوه مولفه های اصلی حاکی از وجود شش عامل با نام های والدگری مثبت، مشارکت پدر، تنبیه بدنی، اقتدار، ضعف در نظارت و عدم آگاهی از یکدیگر بود. همبستگی نمره این عوامل با نمره مقیاس فرایندهای خانواده حاکی از روایی همگرا و واگرا برای این مقیاس بود. همچنین ضرایب بازآزمایی و آلفا بیانگر اعتبار این مقیاس بود. در مجموعه نتایج این مطالعه نشان داد که فرم فارسی پرسشنامه والدگری آلاباما از کفایت روانسنجی مناسبی برای استفاده در ایران برخوردار می باشد
    کلیدواژگان: والدگری، پرسشنامه والدگری آلاباما، شاخص های روانسنجی
  • بابک شمشیری صفحه 31
    هدف از این پژوهش، بررسی و تبیین نقش فلسفه در ساخت«روانشناسی اسلامی» است. از این رو پرسشهای اصلی تحقیق حاضر عبارتند از: 1) مفهوم روانشناسی اسلامی، دلالت برچه معنا یا معناهایی دارد؟ 2)نسبت فلسفه با هریک از معانی به دست آمده چه می باشد؟ 3) الزامات و بایسته های ساخت و تولید روانشناسی اسلامی چه هستند؟ به منظور پاسخگویی به سوالهای فوق از روش تحلیل فلسفی و رویکرد استنتاجی بهره گرفته شد. نتایج بدست آمده حکایت از آن دارد که به طور کلی می توان پنج معنای ممکن را برای روانشناسی اسلامی در نظرگرفت. این معانی عبارتند از: 1- مجموعه آموزه های قرآن و سنت درخصوص ماهیت انسان و مفاهیم روانشناسی. 2- استنتاج دلالت های روانشناسی از مفاهیم و آموزه های قرآنی و سنت. 3- مجموعه آراء ودیدگاه های اندیشمندان مسلمان درخصوص نفس انسان و خصایص روانی او. 4- استنتاج دلالت های روانشناسی از آراء اندیشمندان مسلمان. 5- روانشناسی اسلامی به عنوان شاخه ای از علم دینی. همچنین تحلیل های به دست آمده نشان دهنده این است که مبانی فلسفی، به درجات مختلف، زیربنای تمامی معانی فوق تلقی شده و لذا ساخت و تولید روانشناسی اسلامی در هریک از این معانی، وابسته به فلسفه است. از این رو برای دستیابی به تولید روانشناسی اسلامی، درگام اول باید یا رویکردها و مکاتب فلسفی سنتی اسلامی(مثل مکتب مشاء واشراق)، مبنا قرار گیرد. یا این مکاتب مورد بازنگری قرارگرفته و خوانش جدیدی از آنها صورت بگیرد و یا اساسا رویکردهای فلسفی جدیدی در جهان اسلام نشو و نما پیدا کنند
    کلیدواژگان: فلسفه، فلسفه اسلامی، روانشناسی، روانشناسی اسلامی
  • محسن گل پرور، زهرا جوادیان صفحه 47
    این پژوهش با هدف بررسی رابطه قرارداد روانی، تعهد سازمانی و رضایت شغلی با انتظار از سازمان و رفتارهای غیراخلاقی با توجه به نقش تعدیل کننده فرصت اعتراض اجرا شد. جامعه آماری پژوهش کارکنان یک شرکت صنعتی است که از میان آنها 263 نفر از طریق نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه های محقق ساخته انتظار از سازمان، رفتارهای غیراخلاقی، فرصت اعتراض و قرارداد روانی، پرسشنامه رضایت شغلی از اسپکتور و پرسشنامه تعهد سازمانی از اسپیرو ون کاتش بودند. نتایج نشان داد که 1- بین قرارداد روانی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی با انتظار از سازمان رابطه مستقیم معنادار (01/0P<) وجود دارد. 2- بین قرارداد روانی و انتظار از سازمان با رفتارهای غیراخلاقی رابطه مستقیم معنادار (01/0P<) وجود دارد. 3- فرصت اعتراض رابطه انتظار از سازمان را با رفتارهای غیراخلاقی تعدیل می نماید
    کلیدواژگان: قرارداد روانی، تعهد سازمانی، رضایت شغلی، انتظار از سازمان، رفتارهای غیراخلاقی، فرصت اعتراض به بی عدالتی
  • محمدسجاد صیدی، تقی پورابراهیم، فاطمه باقریان، لادن منصور صفحه 67
    پژوهش حاضر به دنبال تعیین نقش واسطه ای کیفیت ارتباط در خانواده در رابطه بین معنویت خانواده و تاب آوری آن بود. به همین منظور تعداد 398 نفر از والدین دانش آموزان کرمانشاهی به روش نمونه گیری خوشه ایانتخاب شدند. ابزار مورد استفاده این پژوهش عبارت از مقیاس سنجش تاب آوری خانواده، مقیاس ارتباط خانواده، مقیاس تقدس ازدواج، مقیاس تقدس والدگری بودند. برای تحلیل داده ها، از همبستگی پیرسون و رگرسیون متوالی همزمان استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان دادند که معنویت هم بطور مستقیم (20.0β=) و هم به طور غیر مستقیم (14.0β=) (با واسطه کیفیت ارتباط در خانواده) پیش بینی کننده تاب آوری خانواده می باشد. در پایان می توان چنین نتیجه گرفت که وجود جو معنوی در خانواده ها، بطور مستقیم و همچنین از طریق ارتقاء کیفیت ارتباط موجب تاب آوری و مدیریت مناسب مشکلات در خانواده ها می شود
    کلیدواژگان: خانواده، تاب آوری خانواده، کیفیت ارتباط در خانواده، معنویت خانواده
  • بیوک تاجری، حسن احدی، فرهاد جمهری صفحه 85
    هدف پژوهش حاضر، تبیین اثربخشی آموزش مهارت های شناختی رفتاری بر نگرش، افسردگی و خلق عمومی معتادین به شیشه می باشد. بدین منظور، در یک طرح آزمایشی با اندازه گیری مکرر، 36 بیمار با تشخیص وابستگی به شیشه به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و گواه قرار داده شدند. گروه آزمایشی طی 12 جلسه دو ساعته به صورت انفرادی تحت درمان قرار گرفت. آزمودنی های هر دو گروه توسط مصاحبه ساخت یافته شخصیت (SCID)، پرسشنامه نگرش نسبت به مواد، افسردگی بک و پرسشنامه بهر هیجانی، قبل از شروع درمان(مرحله ارزیابی)، جلسه ششم، دوازدهم و 90 روز پس از پایان درمان مورد ارزیابی قرار گرفت. گروه کنترل در این مدت درمان روان شناختی دریافت نکرد. داده ها به کمک آزمون t همبسته، روش آماری تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آنالیز واریانس دو طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر طبق داده ها و یافته ها، از نظر متغیرهای پژوهش بین میانگین های دو گروه آزمایشی و کنترل در مرحله پیگیری تفاوت معنادار آماری وجود دارد. یعنی، در مرحله پیگیری گروهی که از درمان شناختی رفتاری برخوردار بودند در مقایسه با گروه کنترل که درمانی دریافت نکردند، تغییر نگرش، افسردگی و خلق عمومی از خود نشان دادند و فرضیه های پژوهش تایید شد. نتایج نشان داد آموزش مهارت های شناختی رفتاری تغییر نگرش، کاهش افسردگی و بهبود خلق عمومی را در پی دارد
    کلیدواژگان: شیشه، مهارت های شناختی رفتاری، نگرش، افسردگی، خلق
  • نسرین ارشدی، عبادالله احمدی، آیدا اعتمادی * صفحه 107

    پژوهش حاضر با هدف آزمودن الگویی از روابط جو ایمنی و وجدانی بودن با عملکرد ایمنی با میانجی گری انگیزش ایمنی انجام شد. نمونه پژوهش حاضر شامل 332 نفر از کارکنان عملیاتی یک شرکت صنعتی بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. شرکت کنندگان در این پژوهش پرسشنامه های جو ایمنی، فرم کوتاه شده ی پرسشنامه تجدیدنظر شده شخصیت نئو (NEO)، انگیزش ایمنی و عملکرد ایمنی را تکمیل نموده و روایی و پایایی همه پرسشنامه ها در حد قابل قبولی گزارش شدند. ارزیابی الگوی پیشنهادی با استفاده از الگویابی معادلات ساختاری (SEM) بر اساس نرم افزار AMOS 16 وSPSS 17 انجام گرفت. جهت آزمودن اثرهای واسطه ای در الگوی پیشنهادی از روش بارون و کنی استفاده شد و نتایج نشان داد که جو ایمنی و وجدانی بودن اثر مستقیم بر عملکرد ایمنی و انگیزش ایمنی دارند. همچنین، اثر واسطه ای کامل انگیزش ایمنی در رابطه جو ایمنی و وجدانی بودن با عملکرد ایمنی مورد تائید قرار گرفت

    کلیدواژگان: جو ایمنی، وجدانی بودن، انگیزش ایمنی، عملکرد ایمنی
  • سید ابراهیم حسینی، حیدر آقابابا، گوهر گوهر عواطفی نژاد صفحه 125
    این پژوهش با هدف بررسی اثر داروی ضداضطرابی زولپیدم بر پیدایش وابستگی به مورفین به روش CPP در موش های سوری نر بالغ انجام شد. نمونه ی مورد مطالعه شامل 56 سر موش سوری نر بالغ با وزن تقریبی 35-30 گرم و سن حدودا 80 روزه بود که به گروه های کنترل، شاهد و 5 گروه تجربی تیمار با مورفین، تیمار با زولپیدم با دوز حداقل و حداکثر و تیمار با مورفین+زولپیدم با دوز حداقل و تیمار با مورفین+زولپیدم با دوز حداکثر تقسیم گردیدند. از مورفین برای ایجاد وابستگی و از زولپیدم به عنوان یک داروی آرام بخش و ضداضطراب استفاده شد و برای تشخیص ایجاد وابستگی از روش ترجیح مکان شرطی(یا به اختصار CPP) استفاده گردید. داده های به دست آمده با کمک آزمون تی مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین گروه کنترل و شاهد اختلاف معنی داری در ترجیح مکان خاصی وجود ندارد و همچنین بین گروه کنترل با گروه تجربی تیمار با زولپیدم نیز اختلاف معنی داری در ترجیح مکان خاصی وجود ندارد. اما بین گروه کنترل و گروه تیمار با مورفین اختلاف معنی داری در ترجیح مکان دریافت مورفین مشاهده گردید و بین گروه تیمار با زولپیدم با دوزهای حداقل و حداکثر+مورفین نسبت به گروه تیمار با مورفین به تنهایی کاهش معنی داری در ترجیح مکانی مشاهده شد. با توجه به یافته های پژوهش، به نظر می رسد که زولپیدم به عنوان آگونیست گیرنده های GABA از طریق مهار مسیرهای دوپامینرژیک باعث کاهش ترجیح مکان شرطی(CPP) القاء شده با مورفین می گردد
|
  • E. Hejazi, H. Amani, M.J. Yazdani Page 1
    Academic identity is a reflection of variations of competence, autonomy, relatedness goals, self-efficacy beliefs, and emotional experiences presented in the interactions between adolescents and their teachers and peers and are characterized by how adolescents perform in academic areas. The aim of this study was to investigate the psychometrics properties of academic identity status measure. For this reason 450 students (229 girls, 221 boys) were selected through cluster sampling from population of first year high school students in Azna city. They completed the academic identity status measure (AIS) and identity style inventory (ISI-G6). After confirming the content validity of the academic identity status measure, the results showed good model fit to data. Cross-correlations of academic identity statuses and correlation of academic identity statuses to identity styles, identity commitment and academic achievement of students provided evidence of convergent and divergent validity of the academic identity status measure. The reliability coefficients of the questionnaire subscales were calculated using two methods of internal consistency (Cronbach's alpha) and test-retest reliability. Reliability was strong for identity achieved, foreclosed and diffuse status, and moderate for the identity moratorium. According to the findings, Academic Identity Status Measure has an acceptable validity and reliability in Iranian students
  • S. Samani Page 17
    The purpose of the research was to check the efficient of psychometric indexes of the child form of Alabama Parenting Questionnaire (APQ) to use for Iranian sample. The sample consisted of 773 students with a mean age 14.5. To have the Persian form for APQ at the first step the English child form of APQ was translated to Persian and then the Persian form was back-translated to English. All participants were asked to fill out the Persian form of the APQ. Exploratory factor analysis was used to study the factor structure of the Persian form of APQ. The questionnaire showed a six-factor model. These factors named positive parenting, father involvement, corporal punishment, poor monitoring, authoritarian, and awareness about each other. These factors showed a good convergent and divergent validity by correlating with family process scale. Also test-retest reliability and Alpha coefficient indexes revealed efficient reliability for the APQ for Iranian sample. In sum the child form of APQ is a useful psychometric instrument for Iranian sample.
  • B. Shamshiri Page 31
    The aim of the present article was to survey and explanation of the role of philosophy in Constructing "Islamic psychology"..The main questions of this study were:1)which meanings can be deduced from the concept of Islamic psychology? 2) What is the relationship between philosophy and each meaning? 3) What are the necessities in the process of Constructing and producing Islamic psychology? The research method of this study is philosophical analysis and the approach of it, is deductive. The results of this study showed that we can suppose 5 meanings of Islamic Psychology.These meanings are:1)A collection of taughts of " Koran" and " Sonnat" which are related to identity of human being and also psychological concepts.2)To deduce psychological implications from concepts and taughts of " Koran" and "Sonnat". 3) A collection of thoughts of moslem thinkers which are related to self and psychological characters of human being.4) To deduce psychological implications from the moslems thinker's thoughts.5) Islamic psychology as a branch of " religious science".Also, analysis of the findings revealed that philosophical foundation,is the base of all of the above meanings. So Constructing and producing Islamic psychology accordance with each meaning, depends on philosophy.Therefore, in the first step for Constructing and producing Islamic psychology, we should start from the traditional Islamic schools of philosophy (i.e.Masha- school). The other way is to revise. The traditional schools and third way is basically to develop new philosophical school or approach in the Islamic world.
  • M. Golparvar, Z. Javadian Page 47
    Play is an effective instrument in hand for children to present their needs, feeling, and thinking. This article describes ten play therapy techniques for clinical job and clarifies the therapeutic values of the Play. Also this article tries to explain the main characters of these techniques: aim, materials, implementation method, and target group. The process of the play therapy in five stages as follows: diagnosis and clinical observation, preferring the play therapy, planning for therapy, play therapy, and evaluation is the other part of the article. The feeling words game, balloons of anger, chair game, slow motion game are a sample of the techniques those were defined here. The article clarifies the play as an instrument therapeutically
  • B. Tajeri, H. Ahadi, F. Jomehri Page 85
    This study was evaluating effectiveness of cognitive- behavior skills training on attitude, depression and mood in Methamphetamine addicts.
    Method
    36 patients diagnosed as suffering Methamphetamine dependence (according to DSM-IV- TR criteria) were randomly divided into 2 groups of 18, one as experimental group and the other as control group. Members of experimental group were undergone individual training for 12 sessions. They took Structured Clinical Interview for DSM (SCID II), Attitude change test, Beck Depression Inventory (BDI) and Emotional Quotient test(EQ-I) in session number 6 and number 12, and 90 days after termination of the therapy. Control group received no CBT during the study. Data collected were analysed by dependent-t, repeated measured.
    Results
    Data show that there was statistical meaningful difference between means of experimental and control groups in research variables. The analysis of follow up data showed that these effects continued for three month.
    Conclusion
    The results revealed that cognitive- behaviour skills training were effective in changing attitude, decreasing depression and improvement of mood.
  • N. Arshadi, E. Ahmadi, A. Etemadi Page 107

    The purpose of this study was to investigate the effect of safety climate and conscientiousness on safety performance, considering mediating role of safety motivation. The sample of this study consisted of 332 employees of an industrial organization in Ahvaz which selected by stratified random sampling method. Participants completed Safety Climate, Conscientiousness, Safety Motivation and Safety Performance Questionnaire. The reliability and validity of all the scales were found acceptable. AMOS-16 and SPSS-17 were used for data analysis. Fitness of the proposed model was examined through structural equation modeling (SEM), the indirect effects were tested by using Baraon and Kenney procedure. Finding indicated that the proposed model has good fit indices, safety climate and conscientiousness have direct and indirect relations with the safety performance and safety motivation was found to be the key mediator in explaining these relationships.

  • S. B. Hoseini, H. Aghababa, G. A. Nejad Page 125
    The purpose of this research was to determine the efficacy of Group Schema Therapy Approach for B category personality disorders score adjustment in substance dependent individuals. The present study was performed on individuals under maintenance treatment with methadone in Shiraz public centers. Sample group included 30 persons who were under treatment. Instruments used included: clinical interview based on DSM IV, Young schema Questionnaire-short form, Mellon's clinical multi axial inventory II, and Treatment progression inventory Maudsley Addiction Profile (MAP). the results of this study showed significant differences in B categories personality disorders scores, early maladaptive Schema scores and improvement of methadone therapy between Experimental and control groups. In sum the results of the study revealed that Group Schema therapy can be considered as an appropriate therapy method in improving personality disorder signs, adjusting early maladaptive Schema and improving treatment in substance dependent individuals