بهره برداری از فرصت ها و موقعیت ها

استفاده مطلوب از زمان و فرصت های پیش آمده در حصول نتایج مورد انتظار نقش اساسی ایفا می کند.

آگاهی به زمان یا وقت شناسی می تواند بیشترین کمک را به تسریع و تسهیل فرایند دعوت عطا کند. دراین راستا، مرحله بندی و تعیین موعد و مدت هر یک از مراحل یا اقدام های تبلیغی، خود باعث بهره برداری بهتر از فرصت ها خواهد گردید.

رسول خدا(ص) به عنوان بزرگترین اسوه الهی و مبلغ ربانی، همواره در صدد یافتن لحظه ها، فرصت ها و موقعیت های مناسب برای دعوت بود و با برنامه ریزی، درایت و نصیحت کامل از کوچک ترین فرصت، بزرگترین سود را می برد.

مهمترین شیوه در این محور، تعیین زمان دقیق فعالیت ها بر اساس محاسبه شرایط و امکانات موجود است. پیامبر (ص) با الهام از آیات الهی، تبلیغ بی وقفه دین را با ترتیب زمانی منطقی آغاز نمود و استمرار بخشید. در مورد مراحل اصلی دعوت پیامبر میان سیره نویسان اندکی اختلاف نظر وجود دارد، گروهی مثل طبری و ابن هشام همان دو مرحله مشهور دعوت نهانی و آشکار مکه را مطرح می کنند و گروهی نظیر یعقوبی به سه مرحله معتقدند.

در هر دو صورت استفاده از زمان و مدیریت فرصت ها امری واضح و مورد تاکید همه سیره نویسان است.

در دوران دعوت مخفی که به صورت فراخوان فردی از یکایک افراد مستعد صورت می گرفت، بنیان های شکل گیری امت اسلامی شکل گرفت. بنابه روایتی در طبقات ابن سعد از امام صادق(ع) نقل است که فرمود: «پس از نزول وحی، رسول خدا سیزده سال در مکه ماند که سه سال آن با دعوت محتاطانه و پنهانی گذشت، تا آن که خداوند فرمان علنی شدن دعوت را صادر فرمود. پس پیامبر دعوت خود را آشکار کرد» (بحارالانوار ج18ص 177). در دوران علنی شدن دعوت نیز حضرت رسول با استفاده از فرصت ها کار تبلیغ را پیش برد و با زمینه سازی، اساس تبلیغ خود را با محور بشارت به نعمت های دنیوی و اخروی استوار نمود. مؤلف نور الثقلین در این مورد می نویسد: آن حضرت بر بالای سنگی ایستاد و فرمود: ای گروه قریش! ای خلق عرب! شما را به لااله الاالله و رسالت خویش دعوت می کنم.... دعوت مرا اجابت کنید تا سرور تمام عرب شوید و عجم به دین شما در آید و در بهشت از بزرگان گردید.