صلاح بن مبارک صوفی پیرو طریقه نقشبندیه در سده های هفتم و هشتم هجری قمری است. از زندگی او اطلاع چندانی در دست نیست. تاریخ تولد او مشخص نیست، اما درگذشت وی را 793 ق دانسته اند. از زندگانی او همین قدر می دانیم که پس از آن که خواجه علاءالدین عطار، از پیشوایان مشهور طریقه نقشبندی، را در رویا دید، به خدمت او رفت و از طریق وی به درک محضر خواجه بهاءالدین نقشبند، در یکی از روستاهای بخارا، نایل شد.

اثر ارزنده بخاری انیس الطالبین و عدئ السالکین نام دارد. این کتاب از کهن ترین و مهم ترین آثار در اصول طریقه نقشبندیه و شرح زندگی و مقامات بهاءالدین نقشبند است. آثار مهم دیگری که درباره این طریقه تالیف شده اند، از جمله رشحات عین الحیات واعظ کاشفی، برگرفته از انیس الطالبین اند. بخاری این کتاب را پس از درگذشت خواجه بهاءالدین و احتمالا در فاصله 791 تا 793 ق تالیف کرده است. انیس الطالبین یک مقدمه کوتاه و چهار «قسم» دارد: قسم اول، در تعریف ولایت و ولی که در آن، با استناد به آیات و احادیث، نشانه های ولی ذکر و پس از آن شرحی درباره کرامت آورده شده است.

قسم دوم، ابتدای احوال خواجه بهاءالدین را شرح داده و سلسله خواجگان را ذکر کرده است.

قسم سوم، صفات، احوال، اخلاق و گفته های خواجه بهاءالدین را بیان و طریقه و سلوک او و چگونگی صحبت و رفتار او با طالبان طریقت را شرح کرده است.

قسم چهارم، کرامات و آثار و اعمال خواجه بهاءالدین در دوران ولایت او آمده که مفصل ترین بخش کتاب است.

٭ به نقل از کتاب

<تقویم تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران>