مجله راهور
پیاپی 18 (پاییز 1395)

پژوهش حاضر با هدف شناسایی شیوه های روانشناختی رانندگان پرخطر در تصادفات رانندگی و با توجه به نقش مدیریت هیجان در بین رانندگان شهر تهران انجام شد. روش پژوهش از نوع توصیفی – همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش، کلیه 384 راننده مناطق 9 و 15 شهر تهران بودند و نمونه تحقیق شامل 165 راننده از مناطق 9 و 15 بود که با روش نمونه گیری تصادفی (خوشه ای یک مرحله ای و یا تصادفی ساده) برای انجام پژوهش انتخاب شدند و به وسیله ابزارهای مقیاس هیجان خواهی زاکرمن و مقیاس خطرپذیری موردارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها حاکی از آن بود که هیجان خواهی نزدیک به 16 درصد از تغییرات واریانس رفتار پرخطر را تبیین میکند. نتایج نشان داد که بین بازداری با رفتار پرخطر، بین ماجراجویی با رفتار پرخطر، بین تجربه طلبی با رفتار پرخطر و بین هیجان خواهی نیز با رفتار پرخطر رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؛ ولی بین ملال پذیری با رفتار پرخطر رابطه معناداری وجود ندارد.

در تحقیقات متعدد عوامل موثر بر تصادفات را شامل: انسان، وسیله نقلیه، جاده و محیط معرفی نموده اند، گرچه انسان به عنوان موثر ترین عامل در تصادفات مورد توجه خاص قرار گرفته است و به نظر می رسد اثر این عامل به نوعی اثر عامل های راه ؛ وسیله نقلیه و محیط در تصادفات را تحت الشعاع قرار داده است. اما بنظر می رسد که رفتارهای انسانی تابع فاکتورهای زیادی است که در بروز رفتارهای حادثه ساز توسط او موثر هستند. این پژوهش به عنوان هدف اصلی خود بدنبال بررسی نقش عوامل موثر بر تصادفات و کاهش تلفات ناشی از حوادث ترافیکی می باشد. به بیان ساده تر می توان گفت، این پژوهش به دنبال تاثیر عوامل انسان، راه، وسیله نقلیه و محیط بر کاهش تلفات انسانی ناشی از تصادفات است. بدیهی است بر اساس تجربیات حاصل از کشورهای توسعه یافته صفر کردن تصادفات امری محال است(طرح افق صفرسوئد، آلمان یا فرانسه و هلند )، اما توجه به ارتقای ایمنی و سلامت در عوامل موثر بر تصادفات مانند طرح (ssp یا برنامه ایمنی پایدار )در هلند موجب به حداقل رسیدن تلفات انسانی ناشی از حوادث ترافیکی خواهد شد.البته به صورت مصداقی، تاثیر سامانه های هوشمند حمل و نقل و ترافیک (به عنوان یکی از شاخص های مهم تغییر رفتارهای حادثه ساز و ارتقای ایمنی راه ) موثر بر کاهش تصادفات بزرگ راه های شهر تهران مورد بررسی و تجزیه و تحلیل موردی قرار خواهد گرفت. این تحقیق به لحاظ هدف و ماهیت کاربردی، به لحاظ روش های گردآوری داده ها،توصیفی از نوع ارزیابی و از نظر زمان یک پژوهش مقطعی است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه تصادفات بزرگراه های تهران بزرگ در بهار سال 1394 تشکیل می دهدکه به روش سرشماری کلیه داده ها به عنوان نمونه این مطالعه تجزیه و تحلیل شده اند. یافته های این مطالعه نشان داد که کاهش تصادفات بخشی از توسعه جوامع صنعتی و بخش لاینفک آن می باشد ؛ اما با ارتقای ایمنی در هر یک از عوامل بروز تصادف یعنی راه و وسیله نقلیه امکان کاهش تلفات به شکل فزاینده ای نسبت به وضع موجود، بدیهی است. برای اثبات این ادعا، تصادفات دوره های زمانی مشخص، قبل و بعد از نصب دوربین های کنترل سرعت و مدیریت سرعت وسایل نقلیه در بزرگ راه های آزادگان،مدرس ،صیاد شیرازی ،صدر، نیایش و تونل توحید؛ مورد بررسی مقایسه ای قرار گرفت که بین 15 تا 80 درصد کاهش تصادفات را نشان می دهد و تصادفات منجر به فوت در این بزرگراه ها به صفر رسیده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که ارتقای ایمنی در حوزه وسیله نقلیه و راه با استفاده از فنآوری های سامانه های حمل و نقل هوشمند،نظام مند شدن سیستم امداد و نجات و استفاده از زمان طلایی امداد رسانی به مصدومان، کمک موثری در تغییر رفتارهای انسانی و پیشگیری از وقوع حوادث منجر به مرگ و کاهش هزینه های سرانه ملی ناشی از حوادث ترافیکی، می کند.

تاثیر خرابی های روسازی راه ها بر ایمنی مسیر به اندازه تاثیر آن بر راحتی سرنشینان استفاده کننده از راه شناخته شده نیست. برخی از انواع خرابی ها مانند صیقلی شدن سطح دانه های روسازی، بر روی فاصله توقف وسایل نقلیه تاثیرگذار هستند. برخی دیگر از خرابی ها با ایجاد ناهمواری در سطح راه ها، بر رفتار رانندگان در هنگام رانندگی اثر میگذارند. در این مقاله، یک تحلیل ایمنی از رفتار انحراف مسیر رانندگان در مواجهه با خرابی روسازی ارائه شده است
رفتار رانندگان بر اساس پارامترهای هندسی خرابی ها، پارامترهای ترافیکی و مشخصات خیابانهای موردمطالعه، ارزیابی شد. رفتار رانندگان در مواجهه با خرابی روسازی در دو حالت بدون انحراف از مسیر حرکت (بدون عکس العمل یا ترمزگیری و عبور از روی خرابی) و با انحراف از مسیر حرکت (انحراف از مسیر حرکت و عبور از کنار خرابی) دسته بندی و با استفاده از مدل لوجیت در نرم افزار SPSS تحلیل شد. بدین منظور داده های مرتبط با متغیرهای محل خرابی، مساحت خرابی، طول و عرض خرابی، فاصله خرابی تا خط کشی، نوع خرابی، متوسط تردد ساعتی، سرعت متوسط وسایل نقلیه و تعداد خرابی در فاصله 100 متری از خرابی موردنظر در ارتباط با 540 وسیله نقلیه عبوری از 18 محل خرابی، در خیابانهایی با درجه عملکردی شریانی درجه 2 در شهر یزد به صورت میدانی با حضور در محل و بدون جلب توجه رانندگان جمع آوری شد.

آمار تصادفات، جرائم رانندگی و تلفات انسانی ناشی از آن ایران را از نظر شاخصه های ایمنی ترافیک و تصادفات رانندگی در ردیف کشورهای کمترایمن جهان قرارداده است. با توجه به اینکه با شناخت علل وقوع جرائم و با اتخاذ راهکارهای پیشگیرانه مناسب می توان از وقوع آنها جلوگیری به عمل آورد.در چنین شرایطی قانون گذار بایستی با سیاست جنایی سنجیده در عرصه قانون گذاری، قوانینی را وضع نماید که پاسخگوی شرایط حاضر بوده و در راه پیشگیری از تخلفات کارایی لازم را داشته باشد. موضوع این نوشتار بررسی سیاست تقنینی ایران در پیشگیری وضعی از جرائم در قانون جدید رسیدگی به تخلفات رانندگی میباشد. پیشگیری وضعی نوعی از تدابیر پیشگیرانه غیر کیفری است که ناظر بر کاهش فرصت های ارتکاب تخلفات و جرائم است. هدف از این بررسی تعیین این موضوع می باشد که قانونگذار در تصویب مقررات جدید تا چه حد اصول پیشگیری وضعی را در نظرداشته است.در این تحقیق پیشگیری وضعی در قانون جدید رسیدگی به تخلفات رانندگی بر اساس مدل کرنیش و کلارک در 5 محور شامل کاهش منافع حاصل از ارتکاب جرم، کاهش تحریک بزهکاران، افزایش خطر ارتکاب جرم، افزایش زحمت و تلاش ارتکاب جرم و حذف بهانه ها مورد بررسی قرار گرفته و سوالات و فرضیات تحقیق بر این اساس تدوین شده است.

امروزه وسیله نقلیه شخصی به عنوان ابزاری برای دستیابی سریعتر به کاربری ها و فعالیتهای اجتماعی مطرح است، ضمن آنکه از مشکلات جدی در شهرهای بزرگ نیز به شمار میآید. در این میان، گرایش به استفاده از وسایل نقلیه شخصی بر این معضل افزوده است. هدف اصلی این تحقیق، شناسایی و تبیین عوامل موثر بر گرایش شهروندان به استفاده از وسایل نقلیه شخصی در سفرهای درونشهری تهران بزرگ است این تحقیق از نوع هدف، کاربردی و از نظر روش های کمی گردآوری داده ها، توصیفی- تحلیلی از نوع پیمایشی میباشد. جامعه آماری این تحقیق دربرگیرنده کلیه خانوارهای دارای خودروی شخصی است. در این تحقیق به دلیل ساختار جامعه آماری از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای استفاده شد. برای جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد یافته های تحقیق نشان داد که عوامل ابزاری، بیشترین تاثیر را بر گرایش شهروندان به استفاده از وسایل نقلیه شخصی در سفرهای درونشهری دارد و عوامل اجتماعی، عوامل اقتصادی، عوامل فردی و عوامل فرهنگی به ترتیب در رده های دوم تا پنجم تاثیرگذاری قرار دارند.

هدف اصلی این مقاله، بررسی امکانات و ظرفیت های رسانه های اجتماعی برای جمع سپاری وظایف نظارتی پلیس راهنمایی و رانندگی است. با توجه به اینکه نیروی انتظامی همواره به دنبال شیوه هایی است تا بتواند از مردم برای حفظ امنیت و برقراری نظم کمک گرفته و از مشارکت هرچه بیشتر آنان در پایش و نظارت عمومی بهره گیرد، این مقاله به بررسی نظریه ها، نگرش ها و تجربیات موجود در زمینه جمع سپاری پرداخته، ضمن ارائه و معرفی ظرفیتها و امکاناتی که جمع سپاری را در اختیار سازمانها قرار میدهد، برخی راهکارهای کلی را نیز پیشنهاد میکند.
روش این مقاله، کتابخانه ای و اسنادی است و به شیوه تحلیلی قیاسی به بررسی قابلیتهای رسانه های اجتماعی داخلی در جمع سپاری پایش مردمی عملکرد نیروی راهور میپردازد.
یافته های مقاله حاکی از استفاده از شبکه های اجتماعی و فضای مجازی و ابزار مبتنی بر وب برای اخذ مستقیم نظر مخاطب و جمع آوری نظرات به صورت مستقیم، در کنار استفاده از تکنیک ها و ابزارها و کانالهای سنتی برای دریافت نقد و نظرهای جامعه مخاطب است.
پیشنهادها: با ایجاد نظام جامع بازخورد و تشکیلات تحلیل و بازخورد متناسب با ساختار سازمانی نیرو از طریق اصلاح و متمرکزسازی نظامهای ارتباطی رسانه و ایجاد سامانه جامع تجمیع و نظارت عمومی و سنجش مداوم و منظم نیازها و میزان رضایت مردم و پوشش کامل و جامع جامعه آماری، و بالاخره استقرار سازوکار مهندسی داده ها و داده کاوی و برپایی تشکیلاتی برای مطالعه و اجماع به منظور تحلیل نظرات و سیاستگذاری و تصمیم سازی لازم در پایش مردمی موثر ایفای نقش میکند.

تحقیق نقش رسانه ها در کاهش تخلفات در رانندگی با هدف میزان استفاده راهور ناجا از ظرفیت های رسانه ها به منزله یکی از مهمترین مشکلات موجود ترافیکی در کشور به تفکیک هریک از رانندگان اقشار اجتماعی صورت گرفته است.
محقق از روش توصیفی تحلیلی با تکنیک پیمایشی برای جمع آوری داده ها استفاده کرده است. جامعه آماری این تحقیق، استادها و کارشناسان عرصه ترافیک و حمل ونقل است و ابزار جمع آوری داده ها نیز پرسشنامه محقق ساخته است که پایایی و روایی آن قبل از اجرا موردتایید قرار گرفت.
نتایج و یافته های تحقیق در خصوص تاثیر رسانه های جمعی در کاهش تخلفات و لغزشهای رانندگی نشان میدهد که بیشترین تاثیر به ترتیب در کاهش تخلفات ایمنی رانندگی، کاهش لغزش ها و کاهش اشتباهات ایمنی رانندگی است.
پیشنهادها: با توجه به یافته های مربوط به تاثیر بیشتر رسانه ها در کاهش تخلفات پیشنهاد میشود که اولویت اطلاع رسانی، تبلیغات و تولید برنامه های تلویزیونی و فیلم و محتوای پیامک های ارسالی از سوی راهور ناجا، با محوریت تخلفات غیرعمدی باشد و با توجه به نواقص اطلاع رسانی در این حوزه، یک مطالعه آسیب شناسانه از سوی مرکز تحقیقات صورت گیرد.