فهرست مطالب
نشریه مصباح الفقاهه
سال پنجم شماره 9 (بهار و تابستان 1402)
- تاریخ انتشار: 1402/06/01
- تعداد عناوین: 6
-
صفحات 1-28
طلاق یکی از مبغوضترین امور در نزد خداوند متعال است به گونه ای که در لسان روایات انجام آن عرش خدا را می لرزاند. لذا پیشگیری از آن توسط حکومت یکی از امور اساسی برای ثبات نظام خانواده و جامعه در جوامع کنونی است اما نگاه فقهی رایج به طلاق خود موجب اختلال در امر پیشگیری از آن می گردد چنانکه برخی از اقسام طلاق واجب یا مستحب دانسته شده است که پیشگیری از آن بی معنا به نظر می رسد. در حالی که نگاه روایات ائمه معصومین در باب طلاق بسیار فراتر از نگاه متداول فقهی و باب بندی محدثان است. این تحقیق با روش کتابخانه ای، جمع آوری اطلاعات و تحلیل آن در پی آن است که با تبیین صحیح جایگاه طلاق و احکام آن در شرع مقدس بر اساس روایات، نقش حکومت را در حوزه های پیشگیری از طلاق بررسی نماید. برای نیل به چنین مطلوبی ابتدا حکم فقهی اقسام طلاق و چرایی فتوای فقها به استحباب طلاق زوجه ناسازگار بررسی و پس از آن دسته های پنجگانه روایی در باب احکام طلاق مطرح می گردد. در گام نهایی با توجه به جایگاه روایی طلاق حوزه های پیشگیری از طلاق و نقش حکومت در پیشگیری از آن مورد بحث قرار می گیرد. از جمله نتایج تحقیق آن که: 1- طلاق در نزد شارع فی نفسه مبغوضیت دارد. 2- اولویت اصلی شارع در باب خانواده تشکیل خانواده سازگار است. 3- نبود خانواده ناسازگار در حد اعلی بر بودن آن ترجیح دارد. 4- پیشگیری حکومت از طلاق در دو فضا قابل بحث است: اول فضایی که مقتضی طلاق نیست و دوم فضایی که مقتضی طلاق هست و بایستی مقتضی آن را از میان برد. 5- نهی از طلاق در لسان شرع وظایفی را بر عهده افراد دارای ولایت به خصوص حکومت اسلامی قرار می دهد به گونه ای که زمینه برای تحقق خانواده پایدار و عدم داعی بر طلاق را فراهم آورند.
کلیدواژگان: پیشگیری از طلاق، احکام فقهی طلاق، خانواده سازگار و پایدار، حکومت اسلامی -
بررسی حکم وصیت به اهدای عضو ازنظر فریقینصفحه 2
یکی از پدیده های پزشکی امروزه اهدای عضو است. جواز و عدم جواز شرعی اهداء عضو و نیز وصیت شخص به اهداء اعضای خود بعد از فوت ، ازجمله مسائلی است که فقهای فریقین به آن پرداخته اند . این نوشتار پس از بررسی ادله ی جواز و عدم جواز وصیت به اهداء عضو ، درصدد پاسخ به این پرسش است که اگر فردی وصیت کند که بعد از فوتش اعضاء بدنش برای پیوند به بدن دیگری اهداء گردد آیا چنین وصیتی از نگاه شرع نافذ هست؟ همچنین در صورت مرگ مغزی (در صورت تلقی به موت) چنین وصیتی ازلحاظ شرعی معتبر است؟ نگارنده پس از بررسی ادله ی موافقان و مخالفان به این نتیجه رسیده است که ادله موافقان از قوت علمی بیشتری برخوردار است. هرچند قاعده سلطنت مشرع نیست ولی با توجه به بررسی دیگر ادله ازجمله ادله اولویت نسبت به اموال و انفس استفاده می شود که انسان حق چنین سلطنتی را دارا هست. برفرض این که ادله اولیه مخدوش باشد ولی با توجه به اهمیت و ضرورت موضوع حکم ثانویه اقتضای جواز دارد.روش پژوهش در این مقاله تحلیلی- توصیفی و به شیوه ی کتابخانه ای است.
کلیدواژگان: وصیت، اهدای عضو، پیوند اعضاء، سلطنت بر خویشتن، اهدای عضو در فریقین -
پیش فرض ها و روش شناسی فهم روایات از دیدگاه شیخ حر عاملی درکتاب وسایل الشیعهصفحه 3
بررسی روش شناختی شیخ حر عاملی در کتاب وسایل الشیعه از ضرورت های حدیث پژوهی برای دست یابی به مبانی روشی شیخ حر دراین کتاب گران سنگ است. مرحوم شیخ حرعاملی درکتاب وسایل الشیعهپیش فرض ها و روش هایی برای فهم روایات مد نظر داشته اند.. پیش فرض هایی که نبود آن می تواند فهم دقیق روایات را تحت تاثیر قرار دهد. بررسی نسخه های متعدد، توجه به تقطیع روایات، توجه به خطاهای انسانی درنقل از پیش فرض هایی است که محقق دغدغه ای نسبت به این موارد در فهم روایات ندارد؛ چراکه ایشان با بررسی نسخه های متعدد، تقطیع روایات، سهو راوی و کاتب را استحصال نموده و با عبارات مختلف نسبت به وجود زیاده و یا نقصان در منابع مختلف، دانش پژوه را نسبت به فهم روایات آگاه می سازد. شیخ حر برای فهم روایات ائمه (علیهم السلام) در این کتاب علاوه بر فهم متن، مراحل فهم مقصود روایات را پایه ریزی کرده است، ایشان در ابتدا فهم را به فهم متن و مقصود دسته بندی می کند و سپس برای رسیدن به فهم متن به فهم مفردات و فهم ترکیبات پناه جسته است. در فهم مقصود متکلم هم توجه ویژه ای به قراین لفظی و غیر لفظی داشته اند و با کمک همین قرائن بسیاری از تعارضات وفهم های ناقص از روایت را مرتفع ساخته تا علاقه مندان به روایات بتوانند فهم صحیحی از متن پیش روی خود داشته باشند. هدف این مقاله بررسی و شناخت روش شیخ حر عاملی در فهم روایات در کتاب وسائل الشیعه است و نگارنده با بیان مصادیق متعدد در صدد معرفی روش او در این کتاب می باشد.
کلیدواژگان: پیش فرض ها، روش شناسی فهم روایت، شیخ حرعاملی، وسایل الشیعه، حدیث -
تطور تاریخی و بنیاد نظری مفهوم عقد از آثار محدثین قرن سوم تا شیخ انصاریصفحه 4
کلیدی ترین مفهوم معاملات در نظام فقه امامیه، مفهوم «عقد» است. مساله پژوهش حاضر واکاوی تطور معنائی عقد در متون فقهی و بررسی بنیاد نظری تعریف عقد می باشد.یافته پژوهش حاضر آن است که در متون روائی، مفهوم عقد، به معنای لغوی آن نزدیک بوده است، از شیخ مفید ره فقها تلاش می نمایند، عقد بیع را تعریف نمایند، و به مفهوم عرفی عقد نزدیک می شوند. تا قرن سیزدهم، غالب فقها عقد را از مقوله لفظ می دانستند، لفظی که شارع، آثاری بر آن بارکرده است. از قرن سیزدهم به بعد چهار تعریف دیگر برای عقد ارائه می گردد که غالبا ناظر به تعریف عرفی عقد هستند: عقد به مثابه عهد (مراغی، میرزائی نائینی، موسوی بجنوردی)؛ عقد به مثابه انشاء (صاحب مفتاح الکرامه، شیخ انصاری)؛ عقد به مثابه قول یا فعل شرعی (صاحب جواهر) و عقد به مثابه ربط معاملی.(اصفهانی، محقق عراقی و...)مبنائی فکری تمامی اقوال فقها، وجود مالکیت اصیل برای خداوند و به تبع، لزوم وجود اذن او در تصرف در اموال است. لذا، هر نوع تصرف در املاک، نیازمند راهی شرعی است، حال یا به صورت مستقیم یا با ارجاع به عرف، سیره عقلاء و...روش گردآوری داده ها رجوع گسترده به منابع کتابخانه ای فقهی به ترتیب زمانی و مقایسه مفهوم عقد در دوره های تاریخی است.
کلیدواژگان: مفهوم عقد، مفهوم عهد، تاریخ فقه، شرعیت عقود -
صفحات 29-45در مورد چگونگی جعل احکام وضعی میان اصولیین آراء گوناگونی ارائه شده است. برخی آن را منتزع از احکام تکلیفی دانسته و برخی دیگر امکان جعل مستقیم از جانب شارع را مطرح نموده اند. گوناگونی دیدگاه ها در این مسئله در جریان استصحاب در احکام وضعیه نیز نمود پیدا کرده است. از آنجا که مستصحب یا باید خودش مجعول شرعی و یا موضوع ذو اثر شرعی باشد. لذا بر اساس همین اختلافی که در نحوه جعل احکام وضعیه بوجود آمده است نسبت به جریان استصحاب در احکام وضعیه نیز اختلاف شده است. هدف از نوشتار حاضر بررسی جریان استصحاب در حکم وضعی است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با ابزار کتابخانه چنین دست یافت که باید میان اقسام احکام وضعیه در این مسئله تفصیل قائل شد. لذا در احکام وضعیه قسم نخست که سبب، شرط، مانع و قاطعیت برای تکلیف هستند اگر استصحاب عدم ازلی نبود استصحاب جاری است. و قسم دوم که شرط برای مکلف به است، مجعول بالتبع هستند، استصحاب جاری است و در قسم سوم که احکام وضعیه ای که نه شرط برای اصل تکلیف است و نه شرط برای مکلف به هستند، بطور مستقیم از طرف شارع جعل شده است، بدون تردید، استصحاب در حکم وضعی جاری است.کلیدواژگان: حکم وضعی، استصحاب، جعل تبعی، حکم تکلیفی، جعل استقلالی
-
صفحات 47-67تمرکز مسائل کتاب اجتهاد و تقلید بر احکام الزامی باعث شده برخی چالش های مهم دیگر این باب که مرتبط به احکام غیر الزامی هستند از منظر فقه پژوهان دور بمانند. «وجوب یا عدم وجوب تعلم احکام غیر الزامی» سوالی در این چارچوب است که پاسخ به آن جز با تنقیح و ارزیابی برخی مسائل بنیادین اجتهاد و تقلید امکان پذیر نیست. برای دستیابی به این هدف در تعامل با مدرکات عقلی، دریافت های فطری، مستندات نقلی و سیره های عقلایی یا متشرعه بعد از روشن کردن دلیل وجوب تعلم احکام الزامی باید بررسی کرد آیا این ادله قابلیت تعمیم به احکام غیر الزامی را دارند یا خیر؟ برآیند پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی تحلیلی و با مطالعات کتابخانه ای این است که اصلی ترین ادله وجوب تعلم احکام الزامی دفع ضرر محتمل، تحصیل اغراض شارع، بناء عقلا و ادله نقلی اند. از میان این ادله هم دلیل دوم، یعنی وجوب تحصیل اغراض شارع، با اصلاحات و تغییراتی می تواند وجوب اجتهاد در احکام غیر الزامی را اثبات کند اما هیچ یک بر وجوب تقلید در این احکام دلالت ندارند؛ پس اجتهاد در احکام یاد شده واجب است اما تقلید لزومی ندارد. البته عدم وجوب تقلید در چند مصداق مواجه با استثناء شده: اول جایی که مکلف احتمال ثبوت حکم الزامی بدهد، دوم صورتی که او بخواهد حکم غیر الزامی را به شرع نسبت دهد، سوم فرضی است که او قصد ترتب آثار صحت را بکند، چهارم جایی که تبلیغ حکم غیر الزامی واجب شود و نهایتا هم حالتی که حکم غیر الزامی در معرض اندراس باشد.کلیدواژگان: وجوب تعلم، تعلم اجتهادی، تعلم تقلیدی، احکام الزامی، احکام غیر الزامی، لزوم تحصیل اغراض شارع
-
Pages 1-28
Divorce is one of the most hateful matters in the sight of God Almighty, in such a way that according to the hadiths, doing it shakes the throne of God. Therefore, its prevention by the government is one of the basic issues for the stability of the family system and society in today's societies, but the common jurisprudential view of divorce itself causes disruption in the prevention of it, as some types of divorce are considered obligatory or mustahab, and its prevention It seems pointless. While the view of the traditions of the Imams of the Infallible regarding divorce is far beyond the common view of jurisprudence and classification of the hadith scholars. This research, using the library method, collecting information and analyzing it, seeks to investigate the role of the government in the fields of divorce prevention by correctly explaining the place of divorce and its rulings in the Holy Sharia according to traditions. In order to achieve such a goal, first, the jurisprudential rulings on the types of divorce and the reasons for the fatwas of the jurists in favor of divorce for incompatible wives are examined, and then the five categories of narratives regarding divorce rulings are discussed. In the final step, according to the validity of divorce, the fields of divorce prevention and the role of the government in its prevention are discussed. Among the results of his research that: 1- Divorce is objectionable in the eyes of Sharia. 2- The main priority of Shariah regarding the family is forming a compatible family. 3- The absence of incompatible family is preferable to its existence. 4- The government's prevention of divorce can be discussed in two areas: first, the area that does not require divorce, and second, the area that requires divorce and should be eliminated. 5- Prohibition of divorce in the language of Shariah imposes duties on the people with guardianship, especially the Islamic government, in such a way as to provide the basis for the realization of a stable family and no demand for divorce.
Keywords: Prevention of divorce, jurisprudence of divorce, compatible, stable family, Islamic government -
Review of the Will to the Organ Donation from the Two Sects' Point of ViewPage 2
Organ donation is one of the medical phenomena nowadays. The permissibility and non-permissibility of donating organs as well as the will of a person to donate his/her organs after death are among the issues that have been addressed by the jurists of the two sects. After examining the proofs of the permissibility and impermissibility of the will to donate organs, this article aims to answer this question that if a person makes a will that after his/her death, his/her body parts will be donated for transplantation to another body, is such a will valid from the Sharia's point of view? Also, in the case of brain death (if it is considered to be dead), is such a will valid from the Sharia's point of view? After reviewing the arguments of the supporters and opponents, the author has come to the conclusion that the supporters’ arguments have more scientific strength. Although the rule of power and authority is not in accordance with the divine law, but according to the examination of other reasons such as reasons of priority over property and lives that man has the right to such power and authority. On the assumption that the primary reasons are distorted, but considering the importance and necessity of the issue, secondary commandment is permissible. The research method in this article is analytical-descriptive and library-based.
Keywords: Will, Organ Donation, Organ Transplantation, Self-Reigning, Organ Donation in the Two Sects -
Historical development and theoretical foundation of the concept of contract from the The texts of muhaddiths of the third century until Sheikh Ansari.Page 4
The most important concept of transactions in the Imami jurisprudence is the concept of “contract” The issue of the research is to analyze the evolution of the meaning of contract and to examine the theoretical basis of it.
The findingin the muhaddiths texts, the contract was close to its literal meaning. According to Sheikh Mufidreh, jurists try to define the contract of sale, And they approach the conventional concept of contract. Until the 13th century, most of the jurists considered contract as a word, A word with religious effects.From the 13th century onwards, four other definitions for contract are presented: A contract as a covenant, Contract as creation, A contract as a legal promise or deed, And marriage as a connection.The intellectual basis of all the opinions of jurists is the existence of original ownership for God. God's permission is needed to seize property, Either directly or by referring to custom, the way of the wise.
methodreference to jurisprudential sources in chronological order and comparison of the concept of contract in historical periods.
Keywords: The concept of contract, the concept of covenant, the history of jurisprudence, the legitimacy of contracts -
Pages 29-45There are various opinions about how to falsify religious rulings among the Usulis. Some have considered it to be exempt from compulsory rulings, and others have proposed the possibility of direct forgery by the Shariah. The diversity of views on this issue has also appeared in the course of Istihab in the rulings of the state. Because the mustahab must either be a shari'i fake or a subject with a shari'i effect. Therefore, based on the same difference that has arisen in the method of falsification of the rulings of the state, there is also a difference regarding the flow of Istihab in the rulings of the state. The purpose of this article is to examine the flow of Istihab in the state of affairs. This research, with the analytical descriptive method and with the library tool, found that it is necessary to give details between the types of status rulings in this issue. Therefore, in the rulings of the first category, which are the cause, condition, obstacle, and decisiveness for the duty, if Istihab is not eternal, it is current Istihab. And in the second part, which is a condition for the obligation to, they are forged by the follower, istishahab is valid, and in the third part, the rulings of the state, which are neither a condition for the principle of obligation nor a condition for the obligation to, were directly forged by the Shariah, without Doubt, istihab is in the current situation.Keywords: conditional order, istihab, subordinate falsification, mandatory falsification, independent falsification
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.