اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و بررسی پایداری عملکرد شکر 30 ژنوتیپ نیشکر در مناطق نیشکرکاری استان خوزستان

اثر متقابل ژنوتیب × محیط برای عملکرد شکر 26 کلون امید بخش نیشکر و 4رقم شاهد (CP48-103، CP57-614، CP69-1062 و NCO310) در سه منطقه نیشکر کاری استان خوزستان (کشت و صنعت های امیرکبیر، امام خمینی (ره) و میان آب) در سه سال زراعی (از 1387 تا 1389) برای مراحل کشت جدید و بازرویی اول و دوم مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه مرکب عملکرد شکر نشان داد که اثر تیمار (ژنوتیپ) و اثرات متقابل ژنوتیپ × مکان و سال × مکان در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بودند، در حالی که اثر متقابل سه گانه ژنوتیپ × سال × مکان معنی دار نبود. برای بررسی پایداری ژنوتیپ های مورد آزمایش از روش های ریک، شوکلا، روش رگرسیونی ابرهارت و راسل، روش گزینش همزمان، روش AMMI و روش SHMM استفاده شد. روش های ریک، شوکلا، روش رگرسیونی ابرهارت و راسل، روش گزینش همزمان و روش SHMM به طور مشترک کلون شماره 8/29 را به عنوان ژنوتیپ پایدار معرفی نمودند. تجزیه بر اساس روش AMMI نیز نشان داد که ژنوتیپ های شماره 8/23، 1/113، 1/26، 6/60، 6/12 و 6/8 به واسطه دارا بودن کمترین اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و بالاترین میانگین عملکرد به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها بودند و در بین این ژنوتیپ ها، کلون 6/8 به دلیل اختصاص اثر متقابل بسیار پایین به عنوان پایدارترین ژنوتیپ شناخته شد. با توجه به این که در این پژوهش، نتایج روش AMMI و SHMM با نتایج روش های ابرهارت و راسل، میانگین رتبه و انحراف معیار مشابه بود، از اینرو روش های رتبه بندی و ابرهارت و راسل پس از دو روش AMMI و SHMM به عنوان مناسب ترین روش ها جهت بررسی پایداری ژنوتیپ ها پیشنهاد می شوند.