تاملی بر تجارب معلولان: اطرافیان مسبب رشد یا مانع رشد

در سالهای اخیر بر اساس شواهد بسیار در جوامع متعدد، سازه جدیدی به نام «رشد پس از سانحه» توسط محققان روانشناسی مثبت مفهوم پردازی شده است. بنابر تئوری تعامل گرای سمبولیک، افراد جامعه بویژه اعضای خانواده نقش بسزایی در معنادهی به وقایع، کیفیت زندگی پس از سانحه و پیامد آن، تجربه رشد یا عدم رشد را در افراد دارند. از این رو هدف تحقیق حاضر رمزگشایی تجربیات معلولان موفق از ویژگی های مسبب (تسهیل گر) و یا مانع رشد در اطرافیان، به شیوه کیفی و عمیق بود.
مطالعه حاضر با مشارکت 12 نفر از معلولان ضایعه نخاعی موفق و رشد یافته در سطح ملی و بین المللی انجام شد. نمونه گیری در ابتدا به صورت هدفمند و در مراحل بعدی به صورت گلوله برفی ادامه پیدا کرد. روش اصلی جمع آوری اطلاعات، استفاده از مصاحبه های عمیق و باز بود. کلیه مصاحبه ها ضبط و بازنویسی شد. اطلاعات به دست آمده به شیوه تحلیل محتوای Grandheim مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
آنالیز مصاحبه ها در پاسخ به سوال اصلی پژوهش شامل2 درون مایه اصلی اطرافیان متعالی و هوشمند با 3 زیرطبقه پذیرش و حمایت اولیه، تعامل با هم گروه ها و معلولان موفق و جاذبه و دافعه به موقع و نیز اطرافیان مانع رشد با 3 زیر طبقه ترحم و حمایت ناشیانه، سرگرم کردن به جای هدفمند بودن و نادیده انگاشتن بود.
نگرشها و عملکردهای اطرافیان معلول، خواسته ها و ناخواسته ها دارای بار معنایی است و می تواند مسبب رشد و تسهیل گر آن و یا مانع رشد باشد. شناخت این عوامل بر اساس تجربیات معلولان می تواند زمینه ساز تغییرات ارزشمند و اثربخشی در نگرش ها و باورهای افراد باشد.