موارد استدلال تفسیری- کلامی به آیه لا اکراه فی الدین

مقاله حاضر مهمترین مواردی را که دانشمندان علم کلام به آیه لا اکراه فی الدین استناد کرده اند، مورد بررسی قرار داده است؛ بر این اساس آیه شریفه در دو جهت مورد استدلال قرار گرفته است: 1. در مورد افعال الهی؛ مانند: قاعده لطف، تشریع قوانین و تکالیف به شرط اختیار و نیز امتحان الهی؛ 2. در مورد آنچه به انسان ها مربوط می شود (اعم از معصومان علیهم السلام و غیر آنان)؛ مانند: بحث عصمت و بحث از وظیفه پیامبرصلی الله وعلیه وآله که در ارتباط با معصومان علیهم السلام مطرح گردیده و مباحثی چون: نفی تقلید در عقاید و آزادی فکر و عقیده در رابطه با همه انسان ها. و سرانجام، بحث «کثرت گرایی دینی و نفی جبر» از مباحثی است که در راستای اندیشه و دیدگاه گروه های مختلف فکری و کلامی (قدیم و جدید) مورد تامل قرار گرفته است. از بررسی موارد فوق بدست می آید که محوری ترین موضوعی در این راستا، بحث «نفی جبر و اثبات اختیار» است که بر اساس آن، استدلال های دیگر شکل می گیرد.