ارزیابی ابعاد انسانی در برنامه درسی کارشناسی پرستاری: مطالعه کیفی

پرستاری یک رویداد انسانی است که بر پایه تعاملات بشری جهت شناسایی و رفع نیازهای جامعه بشری بنا نهاده شده است. در عصر حاضر به دلیل پیشرفت های فزاینده ی تکنولوژیک، تغییرات جمعیتی، روند جهانی شدن یا به عبارتی مطرح شدن مفهوم شهروند جهانی، گسترش برنامه های جدید بهداشتی در سطح جهانی، با افزایش پیچیدگی سیستم مراقبت های بهداشتی و نقش پرستار، ایفای نقش های حرفه ای و اجتماعی پرستاران با چالش هایی همراه می باشد و این در حالی است که پرستاران باید قادر به پیش بینی و مدیریت مراقبت از بیماران با شرایط پیچیده ای باشد که به سرعت در حال تغییر است. با این حال بسیاری از برنامه های درسی پرستاری امروزی، شرایط امکان تامین برنامه ریزی درسی جهت پاسخگویی به نیازهای در حال تغییر شرایط را دارا نیستند. لذا برنامه درسی منطبق بر ویژگی های خاص حرفه باید قادر باشد، در دانشجوی پرستاری مهارت های بر طرف کردن نیازهای بهداشتی جامعه را ایجاد نماید، نه فقط مجموعه ای از اطلاعات و مفاهیم علمی و مهارت های عملی بوده که فاقد مفهوم اصلی یا عمده مطابق با نیازهای انسانی است.

این پژوهش یک مطالعه کیفی با استفاده از روش تحلیل محتوا با رویکرد تحلیل محتوای قراردادی است، جهت گرد آوری داده ها ازمصاحبه ی نیمه ساختارمند فردی و مصاحبه گروه متمرکز استفاده گردید. نمونه گیری به شیوه در دسترس انجام شد. در مصاحبه فردی 8 نفر از مدرسین پرستاری و در مصاحبه متمرکز دانشجویان ترم یک الی ترم هشت کارشناسی پرستاری در قالب 6 گروه متمرکز به تعداد 8 الی 12 نفر به تفکیک اشتغال به تحصیل در ترم یک الی هشت و یک گروه 7 نفره از پرستاران فارغ التحصیل، انتخاب گردیدند. زمان مصاحبه های گروهی بین 80 الی 110 دقیقه و زمان مصاحبه های فردی بین 45 الی 90 دقیقه بود.پس از انجام هر مصاحبه، اطلاعات ضبط شده، تایپ و به نرم افزار MAXQD نسخه 2007 منتقل شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای قراردادی استفاده گردید.

در طی روند تحلیل محتوا نهایتا 87 کد، 13زیر طبقه، 5 طبقه(لزوم مددجومحوربودن برنامه ی درسی، ضرورت توجه به ابعاد انسانی دانشجو در برنامه درسی، عدم توجه به نقش دانش آموخته در برنامه درسی، عدم توجه به نقش مدرس در برنامه درسی، عدم توجه به انسان و نیازهای انسانی) و یک درون مایه «ضعف در توجه به ابعاد انسان در برنامه درسی» به دست آمد.

نتایج مطالعه حاضر دلالت بر نقش ابعاد انسان و نیازهای انسانی در چهار محور مددجو، دانشجوی پرستاری، مدرس پرستاری و دانش آموخته (پرستار) در برنامه درسی مقطع کارشناسی پرستاری دارد و این نکته را مطرح می سازد که شاید لازم باشد بر ابعاد انسانی با توجه به ملاحظات فرهنگی و مذهبی جامعه در طراحی، اجرا و ارزیابی برنامه درسی کارشناسی پرستاری تاکید بیشتری انجام گیرد.