گفتاری در نقد و بررسی نظریه حقوقی «عمل به ظاهر»

اگر چه، استناد به واقعیت امور، همواره به عنوان یک اصل در نظام معاملات، منشا اثر و مورد توجه بوده است اما گاه این اصل به نحو ناعادلانه ای با حقوق افراد در تقابل قرار می گیرد. افرادی که با ناآگاهی از واقع امر و با اعنماد به وضعیت ظاهری امور، در معامله ای داخل شده اند و سپس با کشف واقعیت، حقوق ایشان در معرض تضییع می گیرد. نظریه «عمل به ظاهر» در راستای جبران این وضعیت و حمایت از حسن نیت افراد و استحکام معاملات پا به عرصه وجود نهاد. هر چند نفوذ این نظریه در لایه هایی از حقوق ایران به چشم می خورد لیکن به نظر می رسد که بهره گیری از ظرفیت های پشتوانه عظیم فقه و اتکا بر مبانی حقوق بومی چون اصالت الظهور، قاعده «غرور»، «لاضرر» و مواد مختلف قانونی در پیکره حقوق ایران، بتواند نظام حقوقی ایران را از عاریه گرفتن این تاسیس بی نیاز سازد.