تجربه سالمندی و چالش های هویت نقشی سالمندان: یک پژوهش کیفی

نمودار حرکت جمعیتی حکایت از انتقال جمعیت به سوی سالمندی دارد. از این رو، مطالعه و شناخت مسائل مرتبط با این قشر سنی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. سالمندان با مشکلاتی چون جدایی از نقش های فعال و دارای اعتبار به نقش های مواجه اند که هویت نقشی شان را دچار چالش نموده است. این پژوهش بدنبال درک تجارب زیسته سالمندان از این مقوله است.
این مطالعه از نوع کیفی بود که از روش پدیدارشناسی استفاده شده. شرکت کنندگان از میان سالمندان شهر کرمان انتخاب شدند. نمونه گیری مبتنی بر هدف بود که با 21 شرکت کننده انجام گرفت. روش اصلی جمع آوری داده ها، مصاحبه های بدون ساختار و عمیق با روش تجزیه و تحلیل کلایزی بود.
در طی فرایند مطالعه چالش های هویت نقشی، مضمون اصلی«حس رهاشدگی» با 5 درون مایه فرعی تر بهت زدگی، انفکاک شغلی، جدایی تعاملاتی، وابستگی اقتصادی و مضمون اصلی «حس کنترل زدایی» با درون مایه های خویشتن از هم گسیخته و احساس نزدیکی مرگ استخراج گردید. ضمن آن که خویشتن از هم گسیخته 2 درون مایه فرعی تر بیگانگی و داغ بی اعتباری را در بر گرفت.
پژوهش حاضر با توصیف مقوله چالش های هویت نقشی، درک تازه ای از تجارب افراد در ورود به مرحله سالمندی فراهم ساخت. همچنین ریشه چنین چالش هایی را علاوه بر تحولات جمعیت شناختی، به تغیرات ساختار اجتماعی جامعه ما نیز مرتبط می داند. بنابراین عدم برنامه ریزی و اتخاذ تدابیر مناسب جهت اصلاح این وضعیت، احتمالا یکی از مهم ترین چالش های پیش روی در دهه های آینده خواهد بود.