موتیف نهر (رود) در اشعار بدر شاکر سیاب

موتیف از مهم ترین باورهای مسلط در هر اثر ادبی است، که بخشی از درون مایه اثر را تشکیل می دهد، و تکرار شدن و برانگیزنده بودن از ویژگی های بارز آن است. موتیف، دانشی تازه و نوظهور نیست؛ بلکه، عمری به قدمت ادب و هنر دارد؛ شاعران عصر جاهلی از موتیف های خاصی، مثل ایستادن بر اطلال و دمن، خطاب قرار دادن دو همراه و رفیق، وتفاول جستن و... استفاده نموده اند. در میان شعرای معاصر در ادبیات عربی، بدر شاکر سیاب به طرز جدی و چشم گیری از موتیف های مختلفی، مثل رود، دریا، روستای جیکور، باران و...استفاده کرده است؛ موتیف رود نشان گر اندیشه شاعر و ارتباط خاصی است، که وی با رود برقرار کرده، رود در دنیای شاعر گاه یک دوست و رفیقی صمیمی است وگاه تجلی خود شاعر است؛ رود در اندیشه ی سیاب،پرنشاط و سرزنده نیست؛ بلکه، معادل انسانی افسرده و اندوهگین است. از عوامل زیبایی شناختی قصاید رود، می توان به دلالت های مختلف این عبارت اشاره کرد؛ درجایی دلالتی آشنازدایانه می یابد مانند «نهر العذاری» و گاهی در شعر «النهر و الموت» دلالت پارادوکسی می یابد تا یادآور نوعی پیکار مستمر برای آفرینش و بقای زندگی باشد که باعث وحدت موضوع و انسجام ساختاری در کل قصیده است. شایان ذکر است که صنعت تشخیص از پر بسآمد ترین صنایع موتیف ساز در این قصاید به شمارمی رود.مقاله حاضر تلاش می کند تا با روش توصیفی- تحلیلی، به چگونگی کاربرد موتیف رود در نه قصیده از دیوان بدر شاکر بپردازد.