اهمیت انتخاب مدل رقومی ارتفاعی مناسب در مدیریت و حفاظت منابع خاک و آب (مطالعه موردی: سد تهم، استان زنجان)

استفاده از مدل رقومی ارتفاعدر مطالعات مدیریت و حفاظت از منابع آب و خاک نقش مهمی دارد. در این تحقیق از داده های ارتفاعی نسل دوم سنجنده ASTER و SRTMو خطوط تراز رقومی شده دو نقشه توپوگرافی با مقیاس 1:50000 به عنوان داده های ورودی استفاده شد. سپس اقدام به مدل سازی تغییرات ناهمواری های سطح زمین با دو روش درون یابی همسایگی طبیعیو وزن دهی بر اساس معکوس فاصله و مقایسه آن ها در اراضی پائین دست سد تهم در استان زنجان، شد. چهار مدل رقومی ارتفاع با استفاده از شاخص های آماری جذر میانگین مربعات خطا، میانگین خطای انحراف، میانگین خطای مطلق و ضریب تبیین موردبررسی قرار گرفتند. 100 نقطه کمکی با ارتفاع مشخص همراه با نقاط کنترلی ارتفاعی مرجع با استفاده از تکنیک DGPS و شبکه نقاط مبنای مسطحاتی در بازدیدهای میدانی متعدد تعیین شدند. نتایج نشان داد که مدل تولید شده با روش همسایگی طبیعی و اطلاعات سنجنده ASTERبا داده های ارتفاعی کنترلی انطباق بیشتری داشته (شاخص میانگین خطای انحراف به ترتیب 41/1 و 235/0) و مدل تولید شده با روشوزن دهی بر اساس معکوس فاصله و اطلاعات سنجنده SRTM از انطباق کمتری برخوردار هستند (شاخص میانگین خطای انحراف به ترتیب 045/10 و 296/6). تجزیه و تحلیل برخی مولفه های اولیه توپوگرافی تاثیرگذار بر فرسایش از قبیل شیب، جهت شیب، طول و کلاس زه کش نشان داد که مدل رقومی تهیه شده توسط سنجنده ASTERنسبت به مدل همسایگی طبیعی از دقت بیشتری برخوردار است. پیشنهاد می شود تا در مناطق دارای شدت پستی و بلندی متوسط و مطالعات نیمه تفصیلی خاکشناسی و مرتبط با مباحث کنترل فرسایش و حفاظت خاک از مدل ارتفاعی سنجنده ASTER استفاده گردد. به کارگیری داده های ارتفاعی این سنجنده ضمن افزایش دقت مطالعات، باعث کاهش زمان مطالعات و هزینه های اجرای برنامه های مدیریتی فرسایش و حفاظت خاک در این مناطق می شود.