گل و صنوبر شیدایی و منظومه های فارسی

قوم ترکمن یکی از اقوام قدیمی است که بخشی از آن ها در کرانه شرقی دریای خزر و کشور ترکمنستان امروزی و برخی دیگر، در شمال ایران ساکن شده اند. در طول تاریخ چندین سده ادبیات این قوم، تاثیر و تاثر متقابلی بین ادبیات فارسی و ادبیات ترکمن وجود داشته است. در این میان، شعرا و نویسندگان ترکمن همواره در طول تاریخ، به ادبیات فارسی، به عنوان زبان رسمی ایرانیان، توجه نشان داده اند و شاعران ترکمن برجسته ای را می توان نشان داد که با زبان و ادبیات فارسی آشنا بوده و تحت تاثیر شاعران و نویسندگان ادبیات فارسی قرار داشته اند. یکی از این شعرا شیدایی، شاعر قرن هجدهم ترکمن، است که از ادبیات کلاسیک فارسی، بسیار اثر پذیرفته است؛ ازجمله منظومه ای به نام گل و صنوبر از او برجای مانده که تحت تاثیر منظومه های غنایی ادب فارسی سروده شده است. این داستان نه تنها به لحاظ اسم و برخی شخصیت ها با داستان گل به صنوبر چه کرد؟ که یکی از داستان های عامیانه در ادبیات فارسی است، مشابهت دارد، بلکه مقایسه آن با سایر منظومه های کلاسیک ادبیات فارسی نشان می دهد که این اثر به لحاظ مضمون، آرایه های ادبی و لغات و ترکیبات، با منظومه های ادب فارسی دارای اشتراکاتی است و شیدایی در سرودن این منظومه، از منظومه های ادب فارسی اثر پذیرفته است. برخی مضامین مشترک عبارت اند از: سفر عاشق برای رسیدن به معشوق، شیوه عاشق شدن، سفر با کشتی، موانع رسیدن به معشوق، نقش پریان در داستان، بعد مسافت بین عاشق و معشوق، نقش سیمرغ و گاو دریایی. از آرایه های ادبی مشترک نیز می توان به تشبیه و استعاره و غیره، و از لغات و ترکیبات فارسی مشترک به خونخواره، همای سعادت و غیره اشاره کرد.