عنصر «توجیه» در نظریه معرفت شناسی افلاطون

در پاسخ به این پرسش که معرفت چیست، پاسخ و تعریف سه جزئی افلاطون یعنی «باور صادق موجه» همواره مورد توجه و نقادی معرفت شناسان بوده است. هریک از این اجزا جایگاه و نقش مهم خود را دارد، ولی عنصر «توجیه» از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ زیرا به واسطه همین عنصر، «باور صادق» ارج و اعتبار می یابد و به عنوان معرفت راستین تلقی می شود، وگرنه چه بسیار باورهای صادق که معلول علل و عوامل غیرمعرفتی همچون تقلید، تعبد، القای گروه یا اشخاص مرجع، منافع و مصالح فردی یا اجتماعی و... است. مقصود افلاطون از توجیه، دلیل یا بیان خردپسندی است که «باور صادق» به همراه آن، شایستگی می یابد تا به عنوان «معرفت راستین» تلقی شود و نیز به دلیل همین «بیان و دلیل موجه»، باورها جایگاهی ارزشمند می یابند. نظریه های توجیه ارائه شده ازسوی عقل گرایان و تجربه مسلکان با نقدهای متعددی روبه روست، ولی ظاهرا نظریه مبناگروی کم اشکال تر بوده، از مقبولیت بیشتری نزد معرفت شناسان برخوردار است.