بررسی رابطه مراکز فعالیت تاوایی نسبی در خاورمیانه با دمای هوای ایران

رابطه دمای هوا در ایران با توزیع تاوایی نسبی در خاورمیانه با استفاده از مقادیر ماهانه تاوایی نسبی در دو تراز 850 و 500 هکتوپاسکال و دمای هوای 97 ایستگاه سینوپتیک کشور (2010-1981) بررسی شد. بدین منظور از روش های آماری تحلیل مولفه های اصلی (PCA) و تحلیل همبستگی کانونیکال (CCA) استفاده شد. ابتدا توسط تحلیل مولفه های اصلی، مراکز فعالیت تاوایی نسبی در خاورمیانه تعیین شدند. سپس رابطه این مراکز با دمای هوای ایران توسط تحلیل همبستگی کانونیکال بررسی شد و مناطقی که تغییرات تاوایی نسبی در آن با تغییرات دمایی در ایران رابطه دارد شناسایی شدند. همبستگی کانونیکال بین مراکز فعالیت تاوایی نسبی تراز 500هکتوپاسکال در منطقه ای شامل ایران، عراق و شمال عربستان با دمای هوا در ایران برابر با 0.95 است. همبستگی کانونیکال بین این مراکز در تراز 850هکتوپاسکال نیز با دمای کشور برابر با 0.96 می باشد که بیانگر ارتباط بسیار بالایی بین تاوایی نسبی این دو  تراز در منطقه خاورمیانه و دمای هوا در ایران است. شاخص بار متقابل یا همبستگی واقعی بین تاوایی نسبی تراز 500 و 850 هکتوپاسکال با دمای ایران به ترتیب 0.93- و 0.93 می باشد. برای تفسیر نتایج، نقشه توزیع همبستگی بین مولفه کانونیکال تاوایی نسبی با مقادیر واقعی آن در خاورمیانه ترسیم شد. مقایسه این نقشه با توزیع ماهانه تاوایی نسبی، شباهت بسیار زیاد آن را با توزیع تاوایی نسبی در ماه های ژوئن، ژوئیه و اوت در هر دو تراز  نشان می دهد. بدین معنی که تاوایی نسبی و دمای هوا در فصل گرم سال بالاترین همبستگی را با هم نشان می دهند. در فصل گرم تاوایی نسبی منفی در تراز میانی، حضور یک پرارتفاع و تاوایی نسبی مثبت در تراز نزدیک زمین، حضور یک کم فشار گرمایی سطح زمین را نشان می دهد که هر دو با افزایش دمای هوا در ایران همراهند.