تغییرات زمانی و مکانی جریان آب زیرزمینی در ساحل جنوب شرقی دریاچه ارومیه

در سال های اخیر، آب دریاچه ارومیه به شدت خشک شده و شوری آن به میزان چشمگیری افزایش یافته است. دلایل مختلفی برای علت این پدیده بیان گردیده است. حتی در نحوه و میزان نقش مستقیم و یا غیرمستقیم آب زیرزمینی در مقایسه با آب های سطحی اختلاف وجود دارد. لذا در این پژوهش با هدف شناسایی نحوه اندرکنش آب های زیرزمینی و سطحی منطقه ساحل جنوب شرقی این دریاچه به عنوان مهم ترین جبهه ورودی آب های سطحی به دریاچه، تغییرات زمانی و مکانی جریان آب زیرزمینی مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی با استفاده از نقشه تراز آب زیرزمینی در اردیبهشت ماه سال 1387، 1392 و 1395 و همچنین نقشه قابلیت انتقال آب زیرزمینی، میزان جریان های ورودی و خروجی آب زیرزمینی با استفاده از تغییرات شیب هیدرولیکی آب زیرزمینی انجام پذیرفت. همچنین از پنج برش عرضی شامل اطلاعات تراز و شیب آب زیرزمینی در زمان های مورد نظر و همچنین اطلاعات جنس و نوع نهشته های رسوبی استفاده گردید. در این پژوهش مشخص شد که جریان های ورودی و خروجی آب زیرزمینی نقش مهمی در تامین منابع آب زیرزمینی منطقه ندارند. بنابراین، افت های شدید و محلی در تراز آب زیرزمینی ناشی از اضافه برداشت و همچنین تغییر در حجم و نحوه توزیع منابع آب سطحی، نقش بسیار مهمی در تغییرات جهت و شیب جریان های آب زیرزمینی ایفا می کند. خطر نفوذ آب شور از سمت ساحل دریاچه به سمت نواحی که دارای افت شدید در تراز آب زیرزمینی می باشند، وجود دارد. در برخی نواحی به ویژه نواحی جنوبی، وجود سدهای زیرزمینی از جنس نهشته های رسی با حالت مومسانی بسیار زیاد، مانع از نفوذ آب شور به نواحی داخل خشکی می شود. در این تحقیق، سهم آب های زیرزمینی در مقایسه با جریان های سطحی آب، در تامین آب محدوده دریاچه ارومیه از سمت جبهه جنوب شرقی فقط حدود 0/9 درصد تعیین گردید.