ارزیابی پتانسیل خطرپذیری آلودگی فلزات سنگین در برخی از خاک های شهرستان ورامین

همگام با رشد صنعت و فناوری، ورود آلاینده های زیست محیطی و در صدر آن فلزات سنگین به خاک ، موجب افزایش نگرانی جامعه جهانی در رابطه با امنیت غذایی شده است. هدف از این مطالعه ارزیابی میزان خطر زیست محیطی عناصر سنگین با استفاده از شاخص های آلودگی در شهرستان ورامین می باشد. برای این منظور، 35 نمونه مرکب خاک سطحی کشاورزی از هفت منطقه تهیه شد. مقدار کل و قابل جذب عناصرسنگین با تیزاب سلطانی و DTPA استخراج و با دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. شاخص های زمین انباشتگی، فاکتور غنی سازی، فاکتور آلودگی، پتانسیل خطر پذیری زیستی و نسبت قابل جذب محاسبه شد. میانگین غلظت کل کادمیوم، سرب، روی، نیکل، کبالت، مس و کروم به ترتیب برابر 090/0، 3/52، 146، 0/25، 95/4، 1/42 و 2/73 و مقادیر قابل جذب این عناصر 035/0، 07/5، 10/7، 047/0، 041/0، 01/3، 030/0 میلی گرم بر کیلوگرم اندازه گیری شدند. بیشترین مقدار شاخص زمین انباشتگی، فاکتور غنی شدگی، شاخص آلودگی، پتانسیل خطر زیست محیطی و شاخص نسبت های قابل جذب به ترتیب مربوط به مس (69/1) ، کروم (70/8)، مس (21/5)، کروم (52/43) و سرب (87/10) بود. شاخص جامع آلودگی که از میانگین شاخص آلودگی کلیه فلزات محاسبه شد، برابر با 08/4 بود و در کلاس آلودگی بالا قرار گرفت اما شاخص پتانسیل خطر زیست محیطی کل (109) در محدوده مجاز خطر زیست محیطی قرار گرفت. تفسیر نتایج شاخص زمین انباشتگی و پتانسیل خطر زیست محیطی نشان داد سرب، مس و روی، تحت تاثیر فعالیت های انسانی هستند، درحال که کادمیوم و کبالت صرفا منشاء زمین شناسی دارند. نهاده های کشاورزی و فاضلاب شهری عامل اصلی افزایش غلظت قابل جذب سرب، مس و روی به نظر می رسد. نظارت مستمر بر غلظت آلاینده ها در خاک های کشاورزی و همچنین محصولات کشاورزی برای حفظ منابع تولید و دستیابی به امنیت غذایی ضروری است.