کاربرد روش های آماری چندمتغیره در ارزیابی شاخص های کیفیت خاک در منطقه نیمه خشک لردگان

کیفیت خاک تحت تاثیر نوع کاربری و مدیریت زمین است. ارزیابی وضعیت کیفی خاک، راهنمای مناسبی برای اتخاذ روش-های مدیریت پایدار و پیش گیری از تخریب این ماده حیاتی می باشد. هدف این پژوهش تبیین تغییرات ویژگی های خاک در کاربری های مختلف و تعیین مهم ترین شاخص های ارزیابی کیفیت خاک بود. بدین منظور در مجموع 50 نمونه خاک از چهار کاربری جنگل، مرتع، دیم زار و کشت آبی از حوضه آبخیز لردگان جمع آوری شد. سپس ویژگی های خاک شامل جرم مخصوص ظاهری، اجزای بافت، کربنات کلسیم معادل، ظرفیت تبادل کاتیونی، pH، هدایت الکتریکی، کربن آلی، نیتروژن کل، نسبت کربن به نیتروژن، تنفس پایه میکروبی و میانگین وزنی قطر خاکدانه ها اندازه گیری شدند. همچنین میانگین دمای ماهانه و بارش سالیانه و نیز ارتفاع و شیب نقاط نمونه برداری تعیین گردید. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که شاخص های کربن آلی، درصد شن، بارندگی سالیانه و ارتفاع، مهم ترین عوامل ایجاد کننده تغییرات در خاک های منطقه بوده است. این تحلیل توانست با ایجاد 5 مولفه اصلی، 81 درصد از تغییرات ویژگی های خاک های منطقه را به خوبی تبیین نماید. همچنین تحلیل تشخیص به خوبی توانست انواع کاربری ها را با استفاده از مجموعه ای از ویژگی های منتخب، از یکدیگر متمایز نماید. مقدار طبقه بندی صحیح در این تحلیل 94 درصد بود. نتایج این پژوهش بر قابلیت کاربرد روش های آماری چندمتغیره در بررسی کیفیت خاک ها تاکید دارد. بررسی جداگانه هر یک از شاخص های منتخب، دلالت بر کیفیت خوب خاک های جنگلی نسبت به سایر کاربری ها داشت و دیم زارها، وضعیت کیفی نامناسبی داشتند. بنابراین مدیریت پایدار منطقه، مستلزم پیشگیری از تغییر کاربری اراضی و احیای اراضی تخریب شده به منظور ارتقای کیفیت خاک است.