تجزیه و تحلیل و بهینه سازی انرژی مصرفی در تولید گندم آبی به روش تحلیل پوششی داده ها (مطالعه موردی استان البرز)

هدف از این مطالعه، بررسی الگوی مصرف انرژی، کارایی مزارع گندم، مشخص کردن مزارع کارا و تعیین میزان بهینه انرژی مصرفی در تولید گندم آبی استان البرز با استفاده از تکنیک ناپارامتری تحلیل پوششی داده ها (DEA) است. اطلاعات مورد نیاز تحقیق با تکمیل پرسشنامه با مصاحبه حضوری و مطالعات اسنادی در سال 1397 جمع آوری شد. این مطالعه بر پایه دو خروجی (گندم و کاه) و هشت ورودی اجرا و داده های مورد نیاز آن از بیست مزرعه گندم استان البرز جمع آوری شد. کل انرژی مصرفی و ستانده در تولید گندم آبی این استان به ازای هر هکتار به ترتیب 84/45458 و 28/162169 مگاژول محاسبه شد. شاخص کارایی انرژی، بهره وری انرژی و افزوده خالص انرژی به ترتیب 57/3، 27/0 کیلوگرم بر مگاژول و 44/116710 مگاژول بر هکتار به دست آمد. بیشترین مقدار مصرف انرژی (06/43 درصد از کل انرژی مصرفی در تولید گندم) در کود شیمیایی دیده شده است. مثبت بودن افزوده خالص انرژی نشان می دهد که تولید گندم آبی در استان البرز توجیه پذیر است. در رویکرد بازده به مقیاس ثابت و بازده به مقیاس متغیر به ترتیب 4 و 10 مزرعه گندم کارا تشخیص داده شدند. متوسط کارایی فنی، کارایی فنی خالص و کارایی مقیاس مزارع به ترتیب 893/0، 990/0 و 901/0 محاسبه شد. مقدار صرفه جویی انرژی در تولید گندم آبی استان 51/3 درصد به دست آمد و نشان می دهد با توجه به توصیه های این مطالعه و با حفظ سطح فعلی عملکرد محصول گندم، می توان به طور متوسط 62/1610 مگاژول به ازای هر هکتار زمین زیر کشت گندم در مصرف انرژی صرفه جویی کرد.