ارزیابی و تحلیل الوهیت حضرت مریم (س) در سنت مسیحی و تفاسیر اسلامی

یکی از آیات چالش برانگیز قرآن، از پندار الوهیت حضرت مریم(س) در میان مسیحیان سخن می راند که مسیحیت رسمی آن را نمی پذیرد. در این راستا پرسش هایی پدید می آید که: این آیه قرآن متعرض چه کسانی از مسیحیان بوده است؟ آیا می توان شواهدی در تاریخ مسیحیت مبتنی بر این باور پیدا کرد؟ مفسران در تفسیر این آیه چه نظراتی دارند و کدام نظریه ها واقع بینانه تر است؟ عهد جدید، حضرت مریم(س) را همچون فردی معمولی به تصویر کشیده است و هرگز او را «اله» معرفی نکرده است؛ اما در سنت کلیسایی ایشان با متصف شدن به صفاتی چون مادرخدا، عصمت و... تکریم و تقدیس می شود که در بین خود مسیحیان چالش برانگیز بوده است. از سوی دیگر، با بررسی آرای مفسران قرآن، می توان گفت که اغلب مفسران قرآن در تفسیر این آیه بر این باور پافشاری می کنند که اگرچه مسیحیان الوهیت حضرت مریم(س) را در ظاهر انکار می کنند، اما از طریق ملازمه با باور به الوهیت حضرت عیسی(ع) و یا رفتارشان (خضوع همراه با در نظر گرفتن شان استقلالی برای ایشان)، به این پندار باورمند هستند. اما نمی توان به سهولت چنین پنداری را به همه مسیحیان نسبت دهیم. به نظر می رسد که مخاطب این آیه با توجه به شواهد تاریخی (هرچند اندک) در طول تاریخ پرفرازونشیب مسیحیت، ناظر به انحراف عقیدتی در بین برخی از مسیحیان عصر نزول قرآن به ویژه مسیحیان مکه است که اطلاعات دینی کافی نداشتند. همچنین ناظر به انحرافاتی است که منشا آن غلو در باورها و شخصیت های اساسی دین است و می توان قدر متیقن آن را درباره کسانی دانست که برای حضرت مریم(س) در عرض خداوند نقشی مستقل در آمرزش و شفاعت قایل اند.