تاثیر نشت گاز دی اکسید کربن بر تحرک پذیری عناصر نادر در آبخوان های آبرفتی بخش شمالی استان همدان

نشت گاز دی اکسید کربن با منشاء طبیعی از طریق چاه های آب به داخل چهار آبخوان آبرفتی همدان، رزن، کمیجان و چهاردولی در استان همدان، علاوه بر کاهش حدود یک واحدی pH و تغییر قابل ملاحظه پارامترهای فیزیکوشیمیایی و عناصر اصلی و فرعی محلول در آب های زیرزمینی، سبب افزایش غلظت عناصر نادر در آب های زیرزمینی شده است. به منظور بررسی اثرات نشت دی اکسید کربن بر تحرک پذیری عناصر نادر در آب های زیرزمینی، از 19 حلقه چاه آب و یک چشمه هیدروترمال در مهر ماه 1397 نمونه برداری شد. عناصر نادری که مقدارشان در آب های گازدار افزایش یافته است براساس همبستگی با یون Cl به دو گروه تقسیم می شوند. گروه اول شامل عناصر As، B، Li، Rb، Cs، V و Sr می باشد که در ارتباط با اختلاط آب های هیدروترمال شور و غنی از دی اکسید کربن با آب های منطقه می باشند. منشاء عناصر گروه دوم که شامل Al، Cr، Cu، Ba، Ni و Zn می باشند هوازدگی مواد داخل آبخوان است. عناصر نادر Hg، Se و Sn فاقد همبستگی با یون Cl می باشند و غلظت آنها در آب های گازدار کاهش یافته است. مهمترین عوامل موثر بر کاهش اثرات نشت دی اکسید کربن در آزادسازی عناصر نادر به داخل آبخوان شامل ظرفیت بالای خنثی کنندگی pH در مواد تشکیل دهنده آبخوان و گاز زدایی دی اکسید کربن از آب های گازدار در نزدیک سطح زمین و در نتیجه رسوب کانی های ثانویه می باشد. با این وجود، غلظت برخی از عناصر مانند Fe، Mn، As، Hg و B در آب های گازدار همچنان بالاتر از حداکثر مجاز در استانداردهای سازمان بهداشت جهانی و ملی برای آب شرب است.