ارزشیابی پیوست نگاری فرهنگی حوزه فاوا و پیشنهاد روش شناسی برای اصلاح آن

طی سالهای 1390 تا 1395 حدود 8 طرح پژوهشی پیوست فرهنگی در حوزه پروژه های بزرگ و ملی فناوری اطلاعات و ارتباطات، بخصوص شبکه ملی اطلاعات و همچنین ارتباطات باندپهن اجرا شد که این مقاله با رویکرد «فراارزشیابی بررسی کننده روش شناسی» میکوشد به این سوال پاسخ دهد که مطالعات پیوستنگاری فرهنگی مذکور، از منظر روششناختی تا چه حد از کیفیت علمی لازم برخوردار بوده است و ضعف آنها با چه رویکردی قابل جبران میباشد. مقاله به ارزشیابی آن پژوهش ها برمبنای الگوی تیپ پیوست نگاری فرهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با استفاده از روش آمیخته به شیوه تحلیل محتوای کیفی جهت دار اسناد پژوهش های مذکور پرداخته است. براساس نتایج به دست آمده در اغلب موارد الگوی تیپ پیوست نگاری به طور کامل پیروی نشده است، بلکه روش تحقیق آنها عمدتا متکی بر مطالعات کتابخانه-ای و اخذ نظرات خبرگی اشخاص غیرذینفع بوده است که میتوان آن را روش «گردآوری ارتکازی آرای صاحب نظران» نامید. در نهایت، این مقاله پس از ارزشیابی علل ضعف های کلی حاکم بر این مطالعات و الگوی تیپ پیوست نگاری فرهنگی، روش شناسی اصلاح شدهای را پیشنهاد میدهد که مبتنی بر تلقی فرهنگ به عنوان عامل موثر نه متاثر در طراحی فناوری، رابطه سیستمی به جای رابطه مکانیستی بین ابعاد مختلف پدیده و بهره گیری از سازه مفهومی «سیستم اجتماعی-فنی» میباشد. بر این اساس استفاده همزمان از دو روش شناسی که عبارتند از «مدل شبکه کارآمدی سیستم»، «چشم اندازهای چندگانه» پیشنهاد میشود و علاوه بر آن دو روش شناسی و «برنامه ریزی تعاملی» و «روش شناسی سیستمهای نرم» برای تحلیل و برنامه ریزی برای پیوست نگاری فرهنگی سیستم های اجتماعی پیچیده پیشنهاد میشود.